Sống khỏe để yêu thương
Việc nhận biết sớm các triệu chứng cúm B ở trẻ em là chìa khóa giúp phụ huynh can thiệp kịp thời và phòng ngừa biến chứng nghiêm trọng. Dưới đây là những dấu hiệu cần theo dõi và phương pháp xử lý phù hợp.
Sốt cao là triệu chứng đầu tiên và phổ biến nhất của cúm B ở trẻ em, thường xuất hiện đột ngột với nhiệt độ từ 38.5-40°C. Khác với cảm lạnh thông thường, sốt do cúm B kéo dài từ 3-5 ngày và thường đi kèm với run rẩy, ớn lạnh.
Các triệu chứng hô hấp bao gồm ho khan, đau họng và nghẹt mũi. Trẻ có thể xuất hiện khó thở nhẹ, đặc biệt khi sốt cao. Ho thường khô và dai dẳng, có thể kéo dài đến 2-3 tuần sau khi các triệu chứng khác đã thuyên giảm.
Triệu chứng toàn thân rất đặc trưng của cúm B là mệt mỏi và đau nhức cơ bắp. Trẻ thường quấy khóc, ăn kém, ngủ nhiều hơn bình thường. Đau đầu và chóng mặt cũng là dấu hiệu thường gặp ở trẻ lớn có thể diễn tả được.
Một số trẻ có thể bị rối loạn tiêu hóa như nôn mửa, tiêu chảy nhẹ trong 1-2 ngày đầu. Triệu chứng này thường tự khỏi và không cần can thiệp đặc biệt.
Việc theo dõi nhiệt độ cần được thực hiện đều đặn mỗi 4-6 giờ, đặc biệt vào ban đêm khi trẻ ngủ. Ghi chép thời gian đo và mức độ sốt giúp bác sĩ đánh giá chính xác diễn biến bệnh khi cần thiết.
Quan sát tình trạng ăn uống và đi tiểu của trẻ là rất quan trọng. Nếu trẻ từ chối ăn uống hoàn toàn trong 8-12 tiếng hoặc không đi tiểu trong 6-8 tiếng, cần liên hệ bác sĩ ngay lập tức vì có thể trẻ đang bị mất nước.
Theo dõi nhịp thở và màu sắc da môi của trẻ. Nhịp thở bình thường ở trẻ nhỏ là 20-30 lần/phút khi nghỉ ngơi. Nếu nhịp thở tăng đột ngột hoặc trẻ có dấu hiệu khó thở, cần can thiệp y tế ngay.
Ghi lại mức độ hoạt động của trẻ trong ngày. Trẻ bị cúm B thường ít hoạt động, nhưng nếu trẻ hoàn toàn không phản ứng với các kích thích xung quanh hoặc khó đánh thức, đây là dấu hiệu nguy hiểm cần xử lý khẩn cấp.
Việc chăm sóc trẻ bị cúm B tại nhà đòi hỏi sự chú ý đặc biệt đến môi trường sống, chế độ nghỉ ngơi và cách sử dụng thuốc hợp lý để đảm bảo quá trình hồi phục diễn ra thuận lợi.
Môi trường phòng ở đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ hệ hô hấp của trẻ trong quá trình điều trị cúm. Nhiệt độ phòng lý tưởng nên duy trì ở mức 22-24°C, không quá nóng để tránh làm tăng sốt, cũng không quá lạnh khiến trẻ bị ớn lạnh.
Độ ẩm không khí cần đạt 40-60% để giúp đường hô hấp không bị khô. Phụ huynh có thể sử dụng máy tạo độ ẩm hoặc đặt một chậu nước gần giường trẻ. Đảm bảo thông gió tốt bằng cách mở cửa sổ vào những thời điểm thích hợp trong ngày, tránh để trẻ ở trong không gian kín bí.
Cần hạn chế sử dụng điều hòa nhiệt độ trực tiếp vào người trẻ và thường xuyên vệ sinh máy điều hòa để tránh vi khuẩn phát triển. Nếu sử dụng quạt, nên để ở chế độ nhẹ và hướng gián tiếp.
Nghỉ ngơi là yếu tố thiết yếu giúp cơ thể trẻ tập trung năng lượng để chống lại virus cúm B. Trẻ cần ngủ ít nhất 10-12 giờ mỗi ngày, bao gồm cả giấc ngủ ban đêm và ngủ trưa.
Trong giai đoạn sốt cao, trẻ nên nằm nghỉ hoàn toàn trên giường. Khi sốt giảm, có thể cho trẻ ngồi dậy làm các hoạt động nhẹ nhàng như đọc sách, vẽ vời hay xem phim. Tuyệt đối tránh các hoạt động thể chất mạnh như chạy nhảy, leo trèo trong ít nhất 1 tuần sau khi hết sốt.
Tạo môi trường yên tĩnh, hạn chế tiếng ồn và ánh sáng chói để trẻ có thể nghỉ ngơi tốt nhất. Phụ huynh cần kiên nhẫn và thấu hiểu khi trẻ có thể quấy khóc hoặc khó chịu do bệnh tật.
Việc sử dụng thuốc cần tuân thủ nghiêm ngặt theo chỉ dẫn của bác sĩ và liều lượng phù hợp với cân nặng, tuổi tác của trẻ. Paracetamol là lựa chọn an toàn đầu tiên với liều 10-15mg/kg cân nặng, uống cách 4-6 giờ, không quá 4 lần trong 24 giờ.
Ibuprofen có thể sử dụng cho trẻ trên 6 tháng tuổi với liều 5-10mg/kg cân nặng, cách 6-8 giờ. Tuyệt đối không dùng Aspirin cho trẻ dưới 16 tuổi bị cúm do nguy cơ hội chứng Reye.
Chỉ nên hạ sốt khi nhiệt độ trên 38.5°C hoặc khi trẻ tỏ ra khó chịu rõ rệt. Kết hợp với các biện pháp vật lý như chườm mát, lau người bằng khăn ẩm. Luôn theo dõi phản ứng của trẻ sau khi uống thuốc và ghi chép thời gian, liều lượng để tránh quá liều. Nếu sốt không giảm sau 48-72 giờ hoặc có biểu hiện bất thường, cần đưa trẻ đến cơ sở y tế ngay lập tức.
Dinh dưỡng đóng vai trò then chốt giúp trẻ nhanh chóng hồi phục và tăng cường sức đề kháng chống lại virus cúm B. Việc bổ sung đúng cách các chất dinh dưỡng sẽ giúp cơ thể trẻ có đủ năng lượng để chống lại bệnh tật.
Khi trẻ bị cúm B, hệ tiêu hóa thường yếu đi, do đó việc lựa chọn thực phẩm dễ tiêu hóa là ưu tiên hàng đầu. Chín trong số mười trường hợp tôi khám, trẻ thường biếng ăn hoặc buồn nôn, vì vậy món ăn cần phải vừa bổ dưỡng vừa kích thích vị giác.
Chín nhóm thực phẩm được khuyến nghị bao gồm: cháo thịt băm với rau xanh như cải bó xôi, rau muống giúp bổ sung sắt và folate; súp gà niêu với nấm và cà rót cung cấp protein dễ hấp thụ; bánh mì mềm chấm sữa tươi không đường bổ sung canxi; cơm tấm với trứng gà luộc nghiền nhỏ; và các loại quả mềm như chuối chín, đu đủ chín, cam ép không hạt.
Đặc biệt, tôi thường khuyên phụ huynh nấu nước hầm xương heo với rau củ như cà rót, khoai tây, bí đỏ. Món này không chỉ cung cấp collagen tự nhiên mà còn dễ nuốt, giúp trẻ không bị đau họng. Vitamin C từ các loại quả tươi như cam, chanh, ổi sẽ hỗ trợ hệ miễn dịch, nhưng cần pha loãng hoặc cho ăn từng miếng nhỏ để tránh kích ứng họng.
Bù nước là yếu tố quan trọng nhất trong việc chăm sóc trẻ bị cúm B, vì sốt cao có thể khiến trẻ mất nước nhanh chóng. Từ kinh nghiệm điều trị, trẻ sốt trên 38.5°C có thể mất 200-300ml nước mỗi giờ qua đường hô hấp và da.
Nước lọc ấm vẫn là lựa chọn tốt nhất, cho trẻ uống từng ngụm nhỏ 15-20 phút một lần. Nước chanh muối loãng với tỷ lệ 1 thìa canh nước chanh, 1/4 thìa cà phê muối pha trong 500ml nước ấm sẽ giúp bổ sung điện giải hiệu quả. Nước dừa tươi cũng là lựa chọn tuyệt vời nhờ chứa kali và natri tự nhiên.
Đối với trẻ dưới 2 tuổi, tôi khuyên dùng dung dịch bù nước điện giải dành cho trẻ em (ORS) pha loãng theo hướng dẫn của bác sĩ. Trẻ lớn hơn có thể uống nước súp loãng, trà gừng ấm với mật ong (trên 12 tháng tuổi) hoặc nước gạo rang có thể giúp bổ sung năng lượng và điện giải một cách tự nhiên.
Việc tránh các thực phẩm không phù hợp sẽ giúp trẻ không bị kích ứng thêm và hồi phục nhanh hơn. Qua thực tế điều trị, tôi nhận thấy nhiều phụ huynh vô tình cho trẻ ăn những món có thể làm nặng thêm triệu chứng.
Nhóm thực phẩm cần tránh hoàn toàn gồm: đồ ăn cay nóng như ớt, tiêu, gừng tươi vì có thể làm tăng sốt và kích ứng họng; thực phẩm lạnh như kem, nước đá, sữa chua lạnh sẽ làm tăng đờm và ho; đồ chiên rán, đồ ăn cứng như bánh quy, kẹo cứng có thể làm tổn thương niêm mạc họng đang viêm.
Các loại thức uống có ga, nước ngọt, sữa đặc quá ngọt sẽ gây khó tiêu và làm giảm cảm giác thèm ăn. Thực phẩm nhiều dầu mỡ như thịt nướng, bánh ngọt kem sẽ khiến hệ tiêu hóa hoạt động chậm, làm trẻ cảm thấy khó chịu hơn.
Đặc biệt lưu ý với trẻ ho nhiều đờm, cần tránh sữa tươi nguyên kem, sữa bột đậm đặc và các sản phẩm từ sữa không pha loãng vì có thể làm tăng tiết đờm. Thay vào đó, nếu cần dùng sữa, hãy pha loãng hơn bình thường và cho uống ở nhiệt độ ấm vừa phải.
Nếu đang bối rối với việc chăm sóc trẻ cúm B sốt cao kéo dài tại nhà, hãy nhớ giữ bé đủ nước, ăn loãng dễ tiêu, không ép ăn và theo dõi sát biểu hiện bất thường. Trẻ dưới 5 tuổi hoặc có tiền sử bệnh nền nên đưa đi khám nếu sốt trên 3 ngày không giảm.
Trẻ bị cúm B thường khỏi các triệu chứng cấp tính trong khoảng 1 tuần, nhưng cảm giác mệt mỏi và ho có thể kéo dài vài tuần.
Nên cách ly để tránh lây nhiễm cho các thành viên khác, đặc biệt là người già và trẻ nhỏ có sức đề kháng yếu.
Không, kháng sinh chỉ dùng khi có chỉ định của bác sĩ đối với trường hợp bội nhiễm vi khuẩn, không phải để bổ sung sau khi khỏi cúm.
Vẫn nên tắm nhanh bằng nước ấm trong phòng kín gió để giữ vệ sinh, giúp trẻ thoải mái hơn, nhưng tránh tắm lâu hoặc nước lạnh.
