Sống khỏe để yêu thương
Thời đại của đồ uống tiện lợi và “ngon miệng nhanh” khiến trà sữa trở thành lựa chọn quen thuộc với giới trẻ. Tuy nhiên, đằng sau vị ngọt quyến rũ ấy lại là nỗi lo ngày càng lớn: liệu uống trà sữa nhiều có bị tiểu đường không? Mối quan hệ giữa lượng đường cao trong trà sữa và nguy cơ rối loạn đường huyết không còn là cảnh báo mơ hồ – mà đã được các chuyên gia dinh dưỡng và y tế đặt trong tình trạng “báo động đỏ”.
Theo thống kê từ Hội Nội tiết & Đái tháo đường Việt Nam (VADE), tỷ lệ người trẻ dưới 35 tuổi mắc tiền tiểu đường hoặc tiểu đường type 2 đã tăng 38% trong vòng 10 năm qua – một phần nguyên nhân đến từ chế độ ăn nhiều đường tinh luyện. Mỗi ly trà sữa trung bình chứa từ 20–40g đường, chưa kể topping và sữa đặc. Khi dùng quá mức, cơ thể buộc phải tăng tiết insulin để xử lý, dẫn đến giảm độ nhạy insulin và tăng nguy cơ tích tụ glucose trong máu – dấu hiệu khởi phát của tiểu đường.
Không chỉ vậy, việc lạm dụng trà sữa hằng ngày – đặc biệt thay thế bữa ăn hoặc uống lúc đói – còn phá vỡ cơ chế ổn định đường huyết tự nhiên. Nếu không hiểu đúng và điều chỉnh kịp thời, thói quen này có thể để lại hệ lụy dài hạn cho sức khỏe chuyển hóa của người trẻ.
Không phải cứ uống trà sữa là mắc bệnh, nhưng nếu hội tụ đủ các yếu tố sau, nguy cơ bị tiểu đường do tiêu thụ trà sữa nhiều sẽ tăng đáng kể. Hiểu rõ từng tác nhân sẽ giúp bạn kiểm soát thói quen tốt hơn, thay vì đánh cược sức khỏe trong vô thức.
1. Hàm lượng đường cao trong một lần tiêu thụ
Một ly trà sữa cỡ vừa (500ml) có thể chứa từ 35–45g đường, tương đương 8–10 muỗng cà phê đường trắng. Trong khi đó, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến cáo người trưởng thành chỉ nên tiêu thụ tối đa 25g đường tự do/ngày. Điều đó có nghĩa là chỉ cần một ly đã vượt mức cho phép – và nếu dùng liên tục mỗi ngày, nguy cơ tăng đường huyết mạn tính là điều hiển nhiên.
2. Loại đường được sử dụng trong trà sữa
Phần lớn các quán trà sữa sử dụng đường fructose dạng lỏng (HFCS) hoặc đường tinh luyện trắng, vốn có chỉ số đường huyết cao. Fructose nếu nạp quá mức sẽ gây ra kháng insulin, tích tụ mỡ nội tạng, từ đó làm tăng rủi ro tiểu đường type 2.
3. Tần suất tiêu thụ và thời điểm uống
Thói quen uống trà sữa mỗi ngày – đặc biệt vào buổi chiều hoặc tối – làm rối loạn nhịp chuyển hóa đường tự nhiên của cơ thể. Khi dùng lúc đói hoặc thay thế bữa ăn, cơ thể không có đủ chất xơ, đạm hoặc chất béo để cân bằng đường huyết, khiến đường hấp thu càng nhanh và mạnh hơn.
4. Thiếu vận động, lối sống ít đi lại
Dù có dùng nhiều đường nhưng nếu cơ thể được vận động đủ, khả năng chuyển hóa sẽ vẫn được duy trì. Ngược lại, phần lớn người trẻ làm việc văn phòng, học sinh – sinh viên ngồi lâu, ít vận động, khiến glucose không được tiêu thụ, dẫn đến tăng đường huyết và tích mỡ nội tạng.
5. Di truyền hoặc có tiền sử rối loạn chuyển hóa
Người có cha mẹ mắc tiểu đường, hoặc từng bị béo phì, gan nhiễm mỡ, PCOS, tăng insulin... sẽ có nguy cơ cao hơn khi thường xuyên tiêu thụ thức uống nhiều đường như trà sữa.
Không ít người trẻ vẫn nghĩ: “Tôi khỏe, tôi còn trẻ, uống trà sữa mỗi ngày thì đã sao?”. Tuy nhiên, khoa học dinh dưỡng hiện đại đã chỉ ra rằng: việc tiêu thụ quá mức đường tinh luyện – đặc biệt là từ đồ uống ngọt như trà sữa – có thể gây rối loạn chuyển hóa glucose ngay cả ở người trẻ tuổi khỏe mạnh.
Theo nghiên cứu từ Đại học Harvard (2019), đồ uống chứa đường dạng lỏng khiến glucose vào máu nhanh hơn 30–50% so với đường từ thực phẩm rắn. Điều này làm tuyến tụy phải tiết insulin đột ngột với cường độ cao để điều hòa đường huyết. Nếu lặp lại tình trạng này hằng ngày, các tế bào dần giảm đáp ứng với insulin – chính là giai đoạn đầu của kháng insulin và tiền tiểu đường.
Một ly trà sữa 500ml với 35–45g đường có chỉ số đường huyết (GI) khoảng 60–75, tức mức trung – cao, khiến đường huyết tăng nhanh chỉ sau 30 phút uống.
Phần lớn trà sữa công nghiệp dùng High Fructose Corn Syrup (HFCS) – loại đường chế biến từ ngô có chi phí rẻ và độ ngọt cao. HFCS không đi theo lộ trình chuyển hóa insulin thông thường, mà đi thẳng tới gan, nơi nó dễ chuyển thành mỡ. Hệ quả là:
Trong nghiên cứu đăng trên Tạp chí Dinh dưỡng lâm sàng Mỹ (AJCN, 2017), những người tiêu thụ >25% calo từ HFCS có nguy cơ tiểu đường tăng 33% so với nhóm còn lại.
Tuyến tụy là cơ quan sản sinh insulin. Việc phải hoạt động quá tải thường xuyên do lượng đường cao khiến tế bào beta trong tụy bị suy giảm. Khi tế bào này chết đi hàng loạt, insulin không được sản sinh đủ – và bạn bước vào giai đoạn khởi phát của bệnh tiểu đường type 2.
Đặc biệt với người trẻ có chế độ ăn thiếu rau – ít chất xơ – nghèo đạm, thì sự mất cân bằng này xảy ra nhanh hơn nhiều.
Uống trà sữa sau khi ngồi học, làm việc – rồi tiếp tục ngồi – là kịch bản phổ biến. Việc không vận động khiến lượng glucose không được đốt cháy làm năng lượng, mà tích trữ thành mỡ, gây béo bụng, tăng vòng eo – dấu hiệu cảnh báo rối loạn chuyển hóa.
Theo Viện Dinh dưỡng Quốc gia, tỷ lệ béo phì ở thanh thiếu niên đô thị tăng 3–5% mỗi năm, đi kèm là số ca tiểu đường phát hiện sớm.
Một vài ly trà sữa mỗi tuần tưởng chừng vô hại, nhưng tác động tích lũy của đường tinh luyện có thể âm thầm đẩy bạn đến “ngưỡng nguy hiểm”. Dưới đây là những hệ quả đã được khoa học ghi nhận khi lạm dụng thức uống ngọt – trong đó có trà sữa – ở người trẻ:
Một nghiên cứu kéo dài 8 năm tại Anh trên 96.000 người (BMJ, 2020) cho thấy: nhóm tiêu thụ ≥1 khẩu phần đồ uống ngọt/ngày có tỷ lệ mắc tiểu đường type 2 cao hơn 18% so với nhóm không uống. Đặc biệt, ở nhóm dưới 35 tuổi, rủi ro cao gấp 1.7 lần do khả năng chuyển hóa chưa ổn định.
Ngay cả khi chưa mắc tiểu đường, việc uống trà sữa thường xuyên cũng gây kháng insulin – tình trạng tế bào giảm phản ứng với insulin, khiến đường huyết tăng dù insulin vẫn có mặt. Nếu không điều chỉnh, cơ thể sẽ chuyển sang giai đoạn tiền tiểu đường, khó phục hồi.
Không giống mỡ dưới da, mỡ nội tạng (bụng, gan) là loại mỡ nguy hiểm – liên quan trực tiếp đến tiểu đường, tim mạch và hội chứng chuyển hóa. HFCS trong trà sữa là yếu tố chính khiến gan dễ tích mỡ hơn.
Với nữ giới, việc tiêu thụ đường cao có thể làm tăng nguy cơ mắc hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS), kháng insulin và chu kỳ kinh nguyệt không đều – tất cả đều làm tăng xác suất rối loạn glucose máu về lâu dài.
Tóm lại, uống trà sữa nhiều có bị tiểu đường không? – Câu trả lời là có nguy cơ rõ ràng, nhất là khi vượt quá giới hạn đường khuyến nghị, kèm thói quen ít vận động. Dù không phải ai cũng mắc bệnh, nhưng nếu hội tụ đủ yếu tố rủi ro (gen di truyền, béo phì, uống mỗi ngày…), tiểu đường có thể xuất hiện sớm. Lựa chọn thông minh: uống đúng cách, đúng lượng và đúng thời điểm – sẽ giúp bạn vừa tận hưởng sở thích, vừa giữ gìn sức khỏe dài lâu.
Không nên. Dù cơ thể bạn khoẻ mạnh, việc uống hằng ngày sẽ dẫn đến tích lũy đường vượt mức, làm tăng nguy cơ rối loạn đường huyết.
Tiểu đường type 2 không chỉ đến từ cân nặng mà còn do kháng insulin, di truyền, lối sống ít vận động, ăn nhiều đường, thiếu chất xơ…
Không hẳn. Một số vẫn dùng sữa đặc, topping ngọt hoặc đường hóa học – có thể gây rối loạn chuyển hóa nếu dùng nhiều.
Nên kiểm tra nếu bạn uống thường xuyên (2–3 lần/tuần) kèm biểu hiện mệt mỏi sau ăn ngọt, tăng cân bụng, khát nước nhiều, uể oải buổi chiều.
Có, nếu bạn kiểm soát đường, dùng sữa hạt hoặc trà nguyên chất không đường. Tuy nhiên vẫn nên giới hạn tần suất để đảm bảo an toàn.
Chỉ nên uống loại không đường, không topping, và cần tham khảo ý kiến bác sĩ dinh dưỡng để đảm bảo không ảnh hưởng đường huyết.
