So sánh triệu chứng điển hình giữa cảm cúm và Covid
Biểu hiện khởi phát: cảm cúm thường đột ngột, Covid thường âm thầm
Không ít người chủ quan vì nghĩ chỉ là cảm cúm nhẹ, đến khi triệu chứng rõ hơn mới phát hiện mắc Covid – lúc này đã có nguy cơ lây nhiễm cho người khác.
- Cảm cúm thường bắt đầu đột ngột, người bệnh cảm thấy mệt ngay trong ngày đầu, kèm theo sốt cao, đau đầu, đau mỏi người rõ rệt.
- Covid-19 lại thường khởi phát âm thầm, triệu chứng có thể chỉ là nhức đầu nhẹ, ngứa họng, hoặc mệt mỏi không rõ nguyên nhân.
- Thời gian ủ bệnh của cúm ngắn (1–3 ngày), trong khi Covid có thể ủ bệnh từ 2–7 ngày, thậm chí lâu hơn tùy biến thể.
- Việc đánh giá sai thời điểm khởi phát khiến nhiều ca Covid bị bỏ sót trong giai đoạn lây lan mạnh nhất.
Nếu triệu chứng không rõ ràng nhưng kéo dài trên 2 ngày, bạn nên xét nghiệm nhanh để tránh nhầm lẫn và lây chéo trong gia đình.
Sự khác biệt ở triệu chứng hô hấp và toàn thân
Cả cúm và Covid đều gây sốt, ho, mệt mỏi, nhưng sự khác biệt ở mức độ ảnh hưởng đến hệ hô hấp và triệu chứng toàn thân có thể giúp phân biệt bước đầu.
- Cảm cúm thường gây ho khan, đau rát họng, nghẹt mũi, chảy nước mũi, kèm theo đau nhức cơ bắp.
- Covid có thể gây ho nhiều hơn, khàn giọng, khô rát cổ họng kéo dài, kèm theo triệu chứng như mất khứu giác, vị giác – điều ít gặp ở cúm.
- Nhiều bệnh nhân Covid còn có biểu hiện đau ngực, thở gấp hoặc hụt hơi – dấu hiệu cảnh báo tổn thương đường hô hấp dưới.
- Cúm thường khiến người bệnh mệt nhanh nhưng hồi phục sớm, trong khi Covid kéo dài tình trạng mệt mỏi dai dẳng hơn sau khi âm tính.
Hãy cẩn trọng khi có biểu hiện hô hấp bất thường kèm theo mất vị giác – đây có thể là dấu hiệu cảnh báo nhiễm Covid giai đoạn đầu.
Các dấu hiệu đặc trưng giúp phân biệt nhanh tại nhà
Trong tình huống không thể đi test ngay, người bệnh cần lưu ý những biểu hiện đặc thù có thể giúp phân biệt cảm cúm và Covid tại nhà.
- Cảm cúm hiếm khi gây mất mùi vị, nhưng tình trạng này lại rất điển hình trong Covid (dù không phải ai cũng mắc).
- Covid thường đi kèm đau đầu sâu phía trán, đau hốc mắt – trong khi cúm thường đau khắp đầu, đặc biệt vùng sau gáy.
- Các biến thể Covid mới có thể gây tiêu chảy, đau bụng, buồn nôn – triệu chứng gần như không gặp ở cảm cúm.
- Sốt do cúm thường lên cao rồi hạ dần, trong khi Covid có thể sốt nhẹ kéo dài hoặc dao động không ổn định.
Nếu xuất hiện triệu chứng lạ hoặc khác với các đợt cúm từng trải qua, hãy chủ động test nhanh và theo dõi sức khỏe kỹ hơn.
Biểu hiện kéo dài và diễn tiến bệnh lý có gì khác nhau
Bệnh nhân từng mắc cúm và Covid đều nhận thấy rằng quá trình hồi phục và các di chứng để lại sau hai bệnh này khác biệt rất rõ.
- Cảm cúm thường khỏi sau 5–7 ngày, ít để lại triệu chứng kéo dài nếu được nghỉ ngơi và chăm sóc đúng cách.
- Covid-19, dù triệu chứng ban đầu nhẹ, vẫn có thể gây “hội chứng hậu Covid” như ho kéo dài, khó thở, mất ngủ, giảm trí nhớ.
- Một số người sau Covid còn gặp tình trạng rối loạn kinh nguyệt, trầm cảm nhẹ hoặc giảm khả năng tập trung.
- Covid cũng có nguy cơ biến chứng viêm phổi, tổn thương phế nang, tăng đông máu – không phổ biến trong cảm cúm thông thường.
Người bệnh cần theo dõi sức khỏe ít nhất 2 tuần sau khỏi bệnh, đặc biệt nếu từng nhiễm Covid để tránh bỏ sót biến chứng nguy hiểm.
Khả năng lây lan và mức độ nguy hiểm giữa hai bệnh
Tốc độ và cơ chế lây truyền khác biệt trong cộng đồng
Khi có người ho, sốt, nhiều người dễ lầm giữa cúm và Covid, nhưng nếu đánh giá sai cơ chế lây, cả gia đình có thể bị phơi nhiễm chéo mà không nhận ra.
- Covid-19 có khả năng lây nhiễm cao hơn cảm cúm, đặc biệt trong không gian kín, đông người, qua cả giọt bắn và khí dung siêu nhỏ.
- Virus SARS-CoV-2 có thể tồn tại trong không khí lâu hơn virus cúm mùa, khiến nguy cơ lan rộng nhanh hơn ngay cả khi tiếp xúc gián tiếp.
- Cảm cúm thường lây mạnh nhất trong 3 ngày đầu phát bệnh; trong khi đó, Covid có thể lây ngay cả khi chưa có triệu chứng rõ ràng.
- Thời gian ủ bệnh của Covid dài hơn (từ 2–14 ngày), khiến việc kiểm soát nguồn lây khó khăn hơn cúm thông thường.
- Những ổ dịch lớn thường bắt nguồn từ các ca F0 không có triệu chứng rõ rệt nhưng tiếp xúc nhiều người mà không đeo khẩu trang.
- → Nếu nghi ngờ nhiễm bệnh, cần cách ly sớm và test nhanh hoặc PCR để tránh lây lan âm thầm trong cộng đồng.
Đối tượng nguy cơ cao gặp biến chứng nặng của Covid
Nhiều người chủ quan khi thấy triệu chứng sốt, ho nhẹ giống cúm mà không xét nghiệm, dẫn đến chậm trễ điều trị trong khi họ có yếu tố nguy cơ nặng khi nhiễm Covid.
- Covid có tỷ lệ nhập viện và tử vong cao hơn cúm, đặc biệt ở người trên 60 tuổi hoặc có bệnh nền như tim mạch, tiểu đường, COPD.
- Phụ nữ mang thai, người béo phì, hoặc người chưa tiêm đủ vaccine cũng nằm trong nhóm dễ diễn tiến nặng hơn cúm thông thường.
- Trẻ em dưới 5 tuổi ít gặp biến chứng nặng với Covid, nhưng vẫn cần theo dõi sát nếu có triệu chứng hô hấp kéo dài.
- Người từng nhiễm Covid có thể đối mặt với hội chứng hậu Covid kéo dài – điều mà cúm mùa hiếm gặp.
- Ngay cả người trẻ khỏe mạnh nếu nhiễm biến chủng nặng như Delta, BA.5 cũng có thể bị tổn thương phổi hoặc cần hỗ trợ hô hấp.
- → Khi trong nhà có người nguy cơ cao, cần chủ động tầm soát Covid ngay từ sớm nếu thấy dấu hiệu tương tự cúm.
Tác động lên phổi, hệ miễn dịch và phục hồi sau bệnh
Có người cảm cúm 3–5 ngày là khỏi, nhưng lại bất ngờ khi thấy Covid làm họ mệt mỏi kéo dài cả tháng – sự khác biệt này đến từ cơ chế tổn thương sâu hơn của virus SARS-CoV-2.
- Covid gây tổn thương nhu mô phổi mạnh hơn cúm, có thể để lại dấu vết xơ hóa phổi nếu bệnh diễn tiến nặng.
- Một số trường hợp hồi phục vẫn phải thở oxy, tập phục hồi chức năng hô hấp, điều chưa phổ biến ở người sau cúm mùa.
- Covid có thể ảnh hưởng đến hệ miễn dịch toàn thân – làm yếu khả năng chống chọi với bệnh khác trong vài tuần sau khỏi bệnh.
- Cúm thường hồi phục nhanh hơn, ít khi gây mệt mỏi kéo dài, trừ trường hợp người bệnh có sẵn nền thể trạng yếu.
- Hậu Covid có thể kèm theo rối loạn khứu giác, đau đầu mãn tính hoặc rối loạn tâm lý nhẹ như mất ngủ, lo âu – ảnh hưởng rõ đến chất lượng sống.
- → Hãy lắng nghe cơ thể sau mỗi đợt bệnh: nếu mệt mỏi kéo dài sau 10 ngày, hãy đi khám chuyên khoa để được đánh giá đúng tình trạng hậu Covid.
Cách xử lý khi nghi ngờ mắc cảm cúm hoặc Covid
Khi nào nên test nhanh tại nhà hoặc đến cơ sở y tế
Không ít người khi bị ho, sốt nhẹ hoặc đau họng liền vội vàng test Covid mà không phân biệt được tình huống nào cần test, tình huống nào nên theo dõi thêm.
- Nên test nhanh tại nhà nếu có triệu chứng hô hấp kèm tiếp xúc F0 trong 5 ngày gần nhất, hoặc khi vừa từ vùng dịch về mà cơ thể bắt đầu mệt mỏi, đau đầu nhẹ, mất khứu giác tạm thời.
- Nếu đang sống cùng người già, trẻ nhỏ hoặc người có bệnh nền, test nhanh chủ động sẽ giúp giảm nguy cơ lây nhiễm trong cộng đồng nhỏ.
- Trường hợp sốt kéo dài trên 2 ngày, kèm theo ho khan, khó thở hoặc tức ngực – dù test âm tính – vẫn cần đến cơ sở y tế để xét nghiệm PCR hoặc chụp X-quang nếu cần.
- Test nhanh nên thực hiện vào sáng sớm (khi tải lượng virus cao), lấy mẫu đúng cách để tránh âm tính giả.
Đừng tự trấn an sai lệch hoặc quá hoang mang – hãy test đúng lúc để đưa ra quyết định xử trí kịp thời và chính xác.
Gợi ý cách ly và chăm sóc tạm thời tại nhà đúng cách
Khi chưa xác định được mình bị cảm cúm hay Covid, việc cách ly tạm thời tại nhà không chỉ bảo vệ người thân mà còn giúp giảm căng thẳng tinh thần cho chính người bệnh.
- Chọn phòng riêng thông thoáng, ưu tiên có nhà vệ sinh riêng nếu có điều kiện; luôn đeo khẩu trang khi phải đi ra ngoài khu vực cá nhân.
- Ăn uống đủ dinh dưỡng, bổ sung nước ấm, vitamin C, không nên dùng thuốc kháng sinh hoặc kháng viêm nếu chưa có chỉ định của bác sĩ.
- Dùng nhiệt kế, máy đo SpO₂ để theo dõi tình trạng sức khỏe mỗi 6–8 tiếng, ghi lại kết quả nếu thấy dấu hiệu xấu đi.
- Tránh tiếp xúc trực tiếp với người thân trong 3–5 ngày đầu tiên, đặc biệt với người già, phụ nữ mang thai và trẻ nhỏ.
Cách ly đúng không chỉ là nghĩa vụ y tế, mà còn là hành động trách nhiệm để bảo vệ những người bạn yêu thương.
Các dấu hiệu cần đi khám gấp để phân loại bệnh sớm
Nhiều người chờ quá lâu mới đi khám khi thấy ho, sốt không dứt – trong khi nếu được phân loại sớm, việc điều trị sẽ đơn giản và hiệu quả hơn rất nhiều.
- Sốt trên 38.5°C liên tục hơn 2 ngày, không đáp ứng với thuốc hạ sốt thông thường, hoặc sốt trở lại sau khi đã giảm một thời gian.
- Ho nhiều gây mất ngủ, thở nhanh, cảm giác hụt hơi, thở nông, đau tức ngực hoặc mệt lả dù không vận động mạnh.
- Mất vị giác hoặc khứu giác hoàn toàn, kéo dài trên 24 giờ – đây là dấu hiệu điển hình hơn của Covid, cần theo dõi kỹ.
- Người có bệnh nền như tiểu đường, tăng huyết áp, suy tim… nếu xuất hiện các triệu chứng trên cần đến bệnh viện ngay, tránh tự điều trị tại nhà.
Chủ động đi khám sớm không chỉ giúp xác định bệnh rõ ràng mà còn mở ra cơ hội can thiệp kịp thời – hãy lắng nghe cơ thể trước khi quá muộn.
Lưu ý quan trọng để tránh nhầm lẫn và chủ quan
Tình huống dễ gây hiểu sai dẫn đến tự điều trị sai cách
Không ít người từng nghĩ mình chỉ bị cảm cúm thông thường, đến khi xét nghiệm mới phát hiện dương tính với COVID-19, gây nguy cơ lây lan cho người thân và trì hoãn điều trị phù hợp.
• Triệu chứng ban đầu của cúm và COVID-19 đều có thể là sốt, đau họng, mệt mỏi, khiến người bệnh dễ lầm tưởng và chủ quan.
• Trong những ngày đầu, COVID-19 biến thể mới có thể không gây mất khứu giác hoặc ho nhiều, làm người bệnh nhầm lẫn với viêm họng nhẹ.
• Việc tự điều trị bằng thuốc cảm hoặc xông hơi dân gian trong vài ngày đầu không giúp cải thiện rõ rệt nếu đó là COVID-19, mà còn khiến bệnh âm thầm tiến triển nặng.
• Những người có tiếp xúc gần F0, hoặc vừa đi xa về nên được xét nghiệm nhanh thay vì chỉ theo dõi triệu chứng.
Để tránh hiểu sai, người bệnh cần tự đánh giá nguy cơ dịch tễ và không ngần ngại test nhanh nếu cơ thể có dấu hiệu nghi ngờ – đây là hành động có trách nhiệm với bản thân và cộng đồng.
Sai lầm thường gặp trong việc dùng thuốc hoặc trì hoãn xét nghiệm
Nhiều người do e ngại bị cách ly hoặc lo lắng quá mức nên tự ý mua thuốc kháng sinh, kháng viêm về uống, khiến triệu chứng phức tạp thêm và khó chẩn đoán đúng.
• Tự dùng kháng sinh khi chưa có chỉ định không có tác dụng với virus, mà còn làm hại hệ tiêu hóa, tăng nguy cơ kháng thuốc.
• Uống nhiều loại thuốc cùng lúc để “phòng ngừa biến chứng” khiến cơ thể mất cân bằng, có thể gây chóng mặt, rối loạn tiêu hóa, buồn ngủ kéo dài.
• Nhiều trường hợp trì hoãn test COVID-19 vì nghĩ rằng “mình vẫn đi lại được”, đến khi khó thở mới nhập viện thì tình trạng đã nặng.
• Khi người thân trong nhà đã có người mắc, nhưng người nghi nhiễm không test – nguy cơ lây lan cho người yếu trong gia đình là rất lớn.
Việc tuân thủ quy trình test nhanh, theo dõi đúng tiến triển bệnh và chỉ dùng thuốc theo hướng dẫn sẽ giúp kiểm soát tình trạng sức khỏe tốt hơn, tránh biến chứng không đáng có.
Lời khuyên từ bác sĩ về phòng ngừa và theo dõi triệu chứng đúng hướng
Trong thực hành lâm sàng, việc phân biệt sớm giữa cúm và COVID-19 không chỉ giúp điều trị hiệu quả mà còn giảm thiểu nguy cơ lây nhiễm cộng đồng – bác sĩ luôn khuyến cáo không được xem nhẹ các dấu hiệu ban đầu.
• Nếu sốt trên 38,5°C, ho nhiều, mệt nhanh, cần test COVID-19 trong vòng 24–48 giờ kể từ khi có triệu chứng để phân biệt sớm.
• Với người có bệnh nền hoặc người cao tuổi, nên liên hệ y tế từ sớm, không chờ triệu chứng nặng mới đến khám.
• Nên sử dụng các app y tế, đường dây tư vấn hoặc bác sĩ gia đình nếu chưa thể đi khám trực tiếp, tránh tự mua thuốc không kiểm soát.
• Đeo khẩu trang đúng cách, rửa tay sát khuẩn thường xuyên và tránh tụ tập là biện pháp đơn giản nhưng hiệu quả cao để phòng cả cúm và COVID-19.
Việc theo dõi đúng triệu chứng và hành động đúng thời điểm sẽ giúp người bệnh giảm áp lực điều trị, hạn chế rủi ro và bảo vệ sức khỏe người xung quanh.
Nhận diện đúng bệnh từ sớm giúp tránh hoang mang không cần thiết và chủ động cách ly kịp thời. Lúc này, hiểu biết là liều thuốc an toàn và cần thiết nhất cho bản thân và cộng đồng.
