Nhận diện sớm các dấu hiệu cảm cúm có nguy cơ biến chứng
Sốt cao liên tục không hạ sau 48 giờ
Nhiều người nghĩ sốt là triệu chứng bình thường của cảm cúm nên chần chừ không xử lý, trong khi sốt kéo dài là dấu hiệu cảnh báo hệ miễn dịch đang quá tải hoặc có biến chứng nhiễm trùng.
- Sốt trên 38,5°C kéo dài quá 48 giờ dù đã dùng thuốc hạ sốt đúng liều là tình trạng cần theo dõi sát.
- Khi sốt không hạ, cơ thể dễ mất nước, rối loạn điện giải, gây chóng mặt, hạ huyết áp hoặc co giật ở trẻ em.
- Tình trạng này có thể báo hiệu nhiễm trùng thứ phát như viêm họng mủ, viêm phổi hoặc nhiễm virus mạnh như cúm A.
- Người bệnh cần được đưa đi khám nếu sốt không đáp ứng thuốc, kèm ớn lạnh liên tục hoặc đổ mồ hôi đêm.
Đừng trì hoãn xử lý khi sốt kéo dài – can thiệp y tế sớm có thể ngăn bệnh tiến triển sang giai đoạn nguy hiểm hơn.
Ho kéo dài kèm đờm đặc hoặc khó thở
Nhiều người chủ quan với ho khi bị cúm, nhưng nếu ho sâu, đờm đặc và khó thở, đây có thể là dấu hiệu cảnh báo viêm phế quản hoặc viêm phổi.
- Ho kéo dài trên 4 ngày, kèm đờm vàng, xanh hoặc có mùi hôi cho thấy đã có tình trạng bội nhiễm đường hô hấp.
- Cảm giác tức ngực, thở rít, hụt hơi khi nói chuyện hoặc leo cầu thang là dấu hiệu phổi đang chịu áp lực.
- Nếu không xử lý kịp, người bệnh có thể tiến triển thành viêm phổi nặng, đặc biệt ở người già, trẻ em, người suy giảm miễn dịch.
- Những trường hợp này cần chụp X-quang phổi và xét nghiệm máu để loại trừ nhiễm khuẩn nặng.
Không để cơn ho kéo dài làm bạn mất ngủ và suy kiệt – đây có thể là lúc cần điều trị kháng sinh hoặc hỗ trợ hô hấp chuyên sâu.
Cảm giác kiệt sức, ăn uống kém và đau nhức dữ dội
Nếu cơ thể không chỉ mệt mà rơi vào trạng thái kiệt sức, ăn gì cũng không tiêu, toàn thân đau nhức như bị hành sốt, thì bạn không nên coi thường.
- Mất cảm giác thèm ăn hoàn toàn, mệt lả dù đã nghỉ ngơi cho thấy hệ trao đổi chất đang suy yếu nghiêm trọng.
- Đau nhức toàn thân đến mức khó ngủ, khó vận động có thể là phản ứng viêm toàn thân hoặc rối loạn miễn dịch sau nhiễm cúm.
- Trạng thái này thường đi kèm nhức đầu dữ dội, hoa mắt, và hạ huyết áp nhẹ khi đứng lên – dấu hiệu cảnh báo cần truyền dịch, hỗ trợ dinh dưỡng y tế.
- Đặc biệt nguy hiểm nếu bệnh nhân lừ đừ, da tái hoặc không đáp ứng với thuốc giảm đau thông thường.
Đừng để cơn mệt mỏi “diễn tiến âm thầm” thành nguy cơ suy kiệt – hãy tìm đến hỗ trợ y tế nếu cơ thể không thể tự phục hồi sau 2–3 ngày.
Triệu chứng kéo dài quá 5 ngày không thuyên giảm
Dù không sốt cao hay ho nặng, nhưng nếu cảm giác bệnh cứ âm ỉ suốt cả tuần không giảm, đó cũng là dấu hiệu bạn nên cẩn trọng.
- Cảm cúm thông thường thường thuyên giảm rõ rệt sau 3–5 ngày, nếu sau mốc này vẫn còn đau đầu, sổ mũi, ho... cần kiểm tra lại.
- Triệu chứng không thuyên giảm có thể là do nhiễm virus mạnh hơn như cúm A, hoặc bệnh đã biến chứng sang xoang, phế quản.
- Cũng có thể người bệnh đang có vấn đề nền như thiếu miễn dịch, thiếu dinh dưỡng khiến tiến trình hồi phục bị chậm.
- Đặc biệt chú ý nếu các triệu chứng tái phát sau khi đã đỡ – đây là dấu hiệu nhiễm trùng tái phát hoặc tái nhiễm chéo trong môi trường sống.
Thời gian kéo dài chính là “chỉ số cảnh báo” – hãy đi khám nếu bạn vẫn chưa khỏe sau 5 ngày dù đã nghỉ ngơi và chăm sóc đúng cách.
Xử lý tại nhà khi mới có dấu hiệu cảm cúm
Nghỉ ngơi hoàn toàn và giữ ấm cơ thể đúng cách
Nếu vẫn cố làm việc khi đang ớn lạnh, nhức đầu hay hắt hơi nhiều, bạn đang tự kéo dài thời gian hồi phục và tăng nguy cơ biến chứng.
- Nghỉ ngơi trong 1–2 ngày đầu là nguyên tắc quan trọng để cơ thể tập trung chống lại virus cúm.
- Nằm nghỉ ở nơi kín gió, thoáng khí, tránh để nhiệt độ phòng quá lạnh hoặc đột ngột thay đổi.
- Mặc quần áo dài tay, đi tất mỏng, giữ ấm cổ và gan bàn chân – những vùng dễ bị nhiễm lạnh.
- Tránh dùng quạt hoặc điều hòa trực tiếp vào người khi đang sốt hoặc ra nhiều mồ hôi.
- Nếu có thể, chợp mắt ngắn trong ngày giúp tăng khả năng miễn dịch và giảm cảm giác mệt mỏi.
- → Nghỉ ngơi đúng cách ngay từ đầu sẽ giúp hạn chế virus phát triển và rút ngắn thời gian bệnh tiến triển.
Uống nhiều nước ấm, bổ sung điện giải và vitamin
Cảm cúm thường kèm sốt nhẹ và chảy mũi khiến cơ thể mất nước nhanh – nếu không bù đủ sẽ gây choáng váng, kiệt sức và dễ nhầm với biến chứng nặng.
- Uống nước ấm thường xuyên mỗi 1–2 giờ/lần, kể cả khi không khát để duy trì độ ẩm niêm mạc hô hấp.
- Ưu tiên nước điện giải, nước canh rau củ hoặc nước gừng pha loãng để hỗ trợ kháng viêm nhẹ.
- Bổ sung vitamin C và A từ nước cam, ổi, cà rốt ép loãng để tăng cường đề kháng tự nhiên.
- Tránh nước ngọt, nước đá và thức uống có cồn vì gây mất nước, kích thích họng và làm bệnh nặng hơn.
- Khi có biểu hiện khô miệng, chóng mặt, nước tiểu vàng sậm – đó là dấu hiệu thiếu nước cần điều chỉnh ngay.
- → Uống đúng và đủ không chỉ giúp cơ thể thải độc mà còn rút ngắn giai đoạn cấp của bệnh cảm cúm.
Sử dụng thuốc hạ sốt và giảm ho đúng liều lượng
Dùng thuốc sai liều, lạm dụng hoặc phối hợp bừa bãi các loại thuốc cảm có thể gây tổn hại gan, làm lu mờ dấu hiệu cảnh báo bệnh nặng hơn.
- Chỉ dùng thuốc hạ sốt khi nhiệt độ từ 38,5°C trở lên, không uống sớm hơn vì có thể cản trở phản ứng miễn dịch tự nhiên.
- Paracetamol là lựa chọn an toàn, liều dùng phổ biến là 10–15 mg/kg/lần, tối đa 4 lần/ngày.
- Siro ho thảo dược có thể hỗ trợ làm dịu họng, nhưng cần chọn sản phẩm rõ nguồn gốc, tránh loại có chứa kháng sinh.
- Không dùng đồng thời nhiều loại thuốc cảm có chứa paracetamol – dễ gây quá liều và tổn thương gan.
- Luôn đọc kỹ hướng dẫn, không tự ý tăng liều hoặc phối hợp thuốc nếu không có tư vấn từ nhân viên y tế.
- → Sử dụng thuốc đúng là cách hỗ trợ triệu chứng tạm thời, nhưng cần kết hợp với nghỉ ngơi và dinh dưỡng để hồi phục bền vững.
Hạn chế tiếp xúc với người khác để tránh lây lan
Không ít người vẫn đi làm, tiếp xúc người thân khi đang sốt, ho nhẹ vì nghĩ “không sao”, nhưng đây là giai đoạn dễ phát tán virus nhất ra cộng đồng.
- Virus cúm lây mạnh trong 3–5 ngày đầu, qua đường hô hấp, giọt bắn hoặc tay chạm vào bề mặt nhiễm mầm bệnh.
- Người bệnh nên đeo khẩu trang liên tục, che miệng khi ho hoặc hắt hơi, dùng khăn giấy và bỏ ngay sau khi dùng.
- Tránh tiếp xúc với người già, trẻ nhỏ hoặc người có bệnh nền – những đối tượng dễ bị cúm biến chứng.
- Không dùng chung ly, muỗng, khăn mặt, điện thoại với người khác trong giai đoạn đang triệu chứng.
- Hạn chế ra nơi đông người; nếu bắt buộc ra ngoài, cần tuân thủ nghiêm các biện pháp phòng hộ cá nhân.
- → Hành động cách ly sớm không chỉ giúp người bệnh phục hồi nhanh hơn mà còn bảo vệ người thân và cộng đồng khỏi lây nhiễm.
Khi nào cần đến cơ sở y tế để kiểm tra
Xuất hiện triệu chứng khó thở, tức ngực hoặc thở rít
Nhiều người nghĩ cảm cúm chỉ gây mệt mỏi, sốt nhẹ, nhưng khi bắt đầu khó thở hoặc tức ngực, đó có thể là dấu hiệu cảnh báo biến chứng nghiêm trọng đang tiến triển.
- Khó thở, cảm giác hụt hơi khi nghỉ ngơi hoặc khi nói chuyện cho thấy phổi đang bị ảnh hưởng, có thể do viêm phổi hoặc viêm phế quản cấp.
- Tức ngực âm ỉ, nặng ngực hoặc cảm giác co thắt từng cơn có thể liên quan đến viêm cơ tim – biến chứng nguy hiểm nhưng dễ bị bỏ qua.
- Nghe thấy tiếng “thở rít”, thở khò khè hoặc ngáy lớn bất thường khi ngủ là dấu hiệu hệ hô hấp đang bị cản trở.
- Các triệu chứng này cần được khám lâm sàng và chụp X-quang hoặc làm xét nghiệm ngay để xác định nguyên nhân.
Không nên chờ đến khi mất kiểm soát hô hấp mới đi viện – hãy phản ứng sớm khi nhịp thở trở nên bất thường để giữ an toàn cho chính mình.
Người bệnh có tiền sử bệnh nền hoặc suy giảm miễn dịch
Người đang điều trị bệnh mạn tính hoặc có miễn dịch yếu không nên xem cảm cúm là “bệnh vặt” vì diễn tiến ở nhóm này có thể nhanh và khó kiểm soát hơn người khỏe mạnh.
- Người có bệnh nền như tiểu đường, tim mạch, COPD, hen suyễn… dễ bị biến chứng nặng như viêm phổi, suy hô hấp hoặc nhiễm trùng lan rộng khi nhiễm virus cúm.
- Người đang điều trị ung thư, lọc thận, ghép tạng, dùng thuốc ức chế miễn dịch không có phản ứng miễn dịch đủ mạnh để kiểm soát virus.
- Trẻ nhỏ dưới 2 tuổi, người cao tuổi, phụ nữ mang thai cũng nằm trong nhóm có nguy cơ chuyển nặng dù chỉ với cảm cúm thông thường.
- Khi nhóm này có triệu chứng như sốt kéo dài, ho nhiều, ăn kém hoặc thở nhanh, cần được đưa đi khám càng sớm càng tốt.
Cảm cúm lành tính với người khỏe mạnh, nhưng với người suy giảm miễn dịch, nó có thể là điểm bắt đầu cho biến chứng nguy hiểm nếu không theo dõi sát.
Cảm cúm không đáp ứng điều trị tại nhà sau 3–5 ngày
Không ít người sau vài ngày uống thuốc cảm, xông hơi, nghỉ ngơi vẫn không thấy khỏe hơn, nhưng lại chần chừ không đi khám – dẫn đến tình trạng kéo dài, chuyển sang viêm đường hô hấp dưới.
- Cảm cúm thông thường thường cải thiện sau 2–3 ngày và thuyên giảm hẳn trong 5–7 ngày nếu được nghỉ ngơi, bù nước, ăn uống hợp lý.
- Nếu sau 3–5 ngày vẫn sốt cao liên tục, ho nặng tiếng, nghẹt mũi dày đặc hoặc mệt mỏi không giảm – đó là tín hiệu cơ thể không đáp ứng điều trị tại nhà.
- Có thể virus cúm đã gây biến chứng, hoặc bạn đã nhiễm thêm vi khuẩn khiến bệnh kéo dài hơn dự kiến.
- Cần đến cơ sở y tế để làm xét nghiệm máu, kiểm tra hô hấp hoặc dùng thuốc theo chỉ định phù hợp với tình trạng thực tế.
Không nên để bệnh kéo dài rồi mới đi khám – nếu sau vài ngày vẫn không cải thiện, đó là lúc cần đến bác sĩ để can thiệp kịp thời.
Có dấu hiệu bất thường như phát ban, lừ đừ, mê sảng
Một số trường hợp cảm cúm tưởng chừng bình thường lại đột ngột xuất hiện các triệu chứng cảnh báo ảnh hưởng đến thần kinh hoặc dị ứng nghiêm trọng – nếu không phát hiện sớm có thể dẫn đến nguy cơ tử vong.
- Phát ban, nổi mẩn ngứa toàn thân hoặc vùng cổ – mặt có thể là phản ứng viêm mạnh hoặc sốc phản vệ nhẹ, cần theo dõi kỹ.
- Người bệnh có dấu hiệu ngủ li bì bất thường, không phản ứng nhanh khi gọi, thậm chí lú lẫn nhẹ hoặc mất phương hướng là triệu chứng thần kinh cảnh báo.
- Mê sảng, nói lảm nhảm, hành vi không kiểm soát – dù chỉ vài phút – là dấu hiệu cấp cứu không nên chờ đợi.
- Những triệu chứng này có thể liên quan đến viêm não do virus cúm hoặc mất nước nghiêm trọng ảnh hưởng đến hoạt động não bộ.
Cảm cúm không nên gây tổn thương thần kinh – nếu thấy dấu hiệu lạ, hãy ưu tiên đưa người bệnh đến cơ sở y tế thay vì tiếp tục theo dõi tại nhà.
Cách phòng ngừa cảm cúm chuyển biến nặng tại cộng đồng
Giữ khoảng cách và đeo khẩu trang khi tiếp xúc người bệnh
Nhiều người có dấu hiệu cảm cúm vẫn sinh hoạt, làm việc chung mà không mang khẩu trang – điều này không chỉ gây lây lan nhanh trong cộng đồng mà còn khiến chính người bệnh trở nặng.
• Đeo khẩu trang y tế đúng cách giúp hạn chế lây lan virus qua đường hô hấp khi ho, hắt hơi, thở mạnh.
• Người bệnh nên giữ khoảng cách tối thiểu 1,5–2m với người khỏe, nhất là người cao tuổi, trẻ nhỏ hoặc người có bệnh nền.
• Tránh tiếp xúc gần như bắt tay, dùng chung vật dụng, ăn uống cùng bàn trong giai đoạn có triệu chứng nghi ngờ.
• Dù đã tiêm vaccine, người có dấu hiệu cúm vẫn có nguy cơ lây lan – cần chủ động đeo khẩu trang để giảm gánh nặng cho y tế cộng đồng.
Thói quen đeo khẩu trang không chỉ là hành vi y tế mà còn là trách nhiệm xã hội – càng phát hiện sớm và chủ động cách ly, càng tránh được nhiều ca chuyển nặng không đáng có.
Vệ sinh tay và khử khuẩn bề mặt sinh hoạt thường xuyên
Trong môi trường sống chung, việc để tay bẩn chạm lên mặt, hoặc các bề mặt không được khử khuẩn thường xuyên là đường lây virus nhanh nhất mà ít người để ý.
• Rửa tay với xà phòng hoặc dung dịch sát khuẩn có cồn ít nhất 20 giây, nhất là sau khi ho, hắt hơi hoặc chạm tay vào mặt.
• Các bề mặt như tay nắm cửa, công tắc điện, điện thoại, điều khiển từ xa... cần lau bằng dung dịch sát khuẩn ít nhất 1–2 lần/ngày.
• Hạn chế dùng chung khăn mặt, ly uống nước, đồ ăn vặt trong thời gian có người trong nhà đang mắc cảm cúm.
• Nên dùng giấy lau 1 lần hoặc khăn riêng có giặt sát khuẩn hằng ngày để tránh dây mầm bệnh sang người khác.
Phòng cúm hiệu quả không chỉ là chuyện y tế, mà bắt đầu từ những hành vi nhỏ trong sinh hoạt hằng ngày – càng làm sớm, càng ngăn biến chứng.
Tiêm vaccine cúm định kỳ theo khuyến cáo ngành y tế
Có nhiều người chủ quan vì nghĩ cảm cúm là bệnh nhẹ, nên không tiêm phòng – nhưng đây là một trong những lý do khiến bệnh chuyển nặng bất ngờ, đặc biệt ở người lớn tuổi hoặc có bệnh nền.
• Vaccine cúm giúp giảm nguy cơ mắc bệnh nặng, nhập viện hoặc tử vong, nhất là với người cao tuổi, phụ nữ mang thai, nhân viên y tế.
• Nên tiêm vaccine cúm mỗi năm một lần do virus cúm liên tục biến đổi, kháng thể cần được cập nhật để đáp ứng hiệu quả.
• Tiêm không giúp ngừa bệnh tuyệt đối, nhưng làm giảm đáng kể triệu chứng, thời gian mắc và nguy cơ biến chứng nặng.
• Người có bệnh nền, trẻ nhỏ từ 6 tháng tuổi trở lên nên được tư vấn tiêm đầy đủ theo khuyến cáo của bác sĩ.
Tiêm phòng cúm là lựa chọn đơn giản, chi phí hợp lý nhưng hiệu quả bền vững – càng nhiều người tiêm, càng giảm gánh nặng bệnh cúm trong cộng đồng.
Hiểu được cơ thể đang lên tiếng là bước đầu tiên để chủ động bảo vệ sức khỏe. Đừng chờ đến khi sốt cao mới phản ứng, vì đôi khi sự chậm trễ sẽ khiến bạn mất cả tuần để hồi phục.
