Đau nhức toàn thân do cảm cúm có đặc điểm gì?
Cơn đau lan tỏa và kèm theo mệt mỏi, sốt nhẹ
Nhiều người khi cảm thấy đau nhức khắp người lập tức lo lắng mình bị bệnh cơ xương khớp, trong khi đây là dấu hiệu điển hình của cảm cúm trong giai đoạn khởi phát.
- Cơn đau lan tỏa khắp cơ thể, không khu trú tại một khớp cụ thể, thường gặp ở vùng lưng, đùi, vai gáy và bắp tay.
- Người bệnh có cảm giác mỏi nhừ, buốt nhẹ hoặc căng tức cơ, đi kèm mệt mỏi, đầu óc chậm chạp và thiếu sức.
- Triệu chứng này xuất hiện đồng thời với sốt nhẹ, gai lạnh hoặc run rẩy, dễ nhầm với sốt siêu vi hoặc bệnh hệ miễn dịch.
- Điểm đặc trưng là cơn đau không liên tục, tăng lên khi hoạt động nhiều và giảm dần khi nghỉ ngơi.
Nếu bạn bị đau nhức mà không có sưng đỏ khớp, không có tiền sử bệnh khớp trước đó và kèm sốt – khả năng cao là cảm cúm, không nên quá lo lắng.
Thường xuất hiện trong 1–2 ngày đầu mắc bệnh
Một số người chưa sốt cao nhưng đã thấy đau nhức toàn thân nên nghĩ mình bị bệnh lạ, trong khi đây là phản ứng viêm toàn thân điển hình khi cơ thể bắt đầu chống lại virus cúm.
- Đau nhức thường xuất hiện rất sớm, có thể ngay trong 12–24 giờ đầu khi virus cúm xâm nhập.
- Cơn đau tăng dần khi sốt bắt đầu, và có xu hướng kéo dài trong 1–2 ngày đầu, sau đó giảm dần khi nhiệt độ ổn định.
- Đây là thời điểm tế bào miễn dịch hoạt động mạnh, giải phóng các cytokine gây viêm – nguyên nhân gây mỏi cơ, đau xương.
- Cảm giác đau nhức đôi khi khiến người bệnh mất ngủ hoặc không muốn cử động nhiều, ảnh hưởng sinh hoạt.
Nếu đau nhức toàn thân đi kèm với chảy mũi, ngứa họng, hắt hơi – bạn nên nghĩ đến cúm thay vì các bệnh lý cơ xương khớp hoặc thần kinh.
Cải thiện rõ khi được nghỉ ngơi và dùng thuốc hạ sốt
Không giống như các bệnh cơ – xương – khớp mạn tính, đau nhức do cúm thường phản ứng tốt với nghỉ ngơi và điều trị triệu chứng đúng cách.
- Thuốc hạ sốt như paracetamol hoặc ibuprofen giúp giảm nhanh đau nhức nếu nguyên nhân đến từ phản ứng viêm toàn thân.
- Nghỉ ngơi trong môi trường yên tĩnh, tránh gió lạnh và giữ cơ thể ấm cũng giúp làm dịu các vùng cơ đang căng cứng.
- Uống đủ nước, ăn nhẹ và bổ sung vitamin C có thể hỗ trợ hệ miễn dịch, rút ngắn thời gian đau nhức do virus.
- Nếu triệu chứng không giảm sau 3 ngày điều trị đúng cách hoặc có dấu hiệu đau khớp khu trú – nên đi khám để loại trừ nguyên nhân khác.
Bạn không cần quá lo lắng nếu đau nhức toàn thân thuyên giảm khi nghỉ ngơi và hạ sốt – đây là diễn tiến bình thường của cảm cúm và sẽ tự hết sau vài ngày.
Khi nào đau nhức toàn thân không còn là triệu chứng cảm cúm đơn thuần?
Đau kéo dài sau 5 ngày hoặc tăng mức độ theo thời gian
Nếu cơn đau nhức ban đầu do cúm không thuyên giảm mà thậm chí tăng dần, kéo dài trên 5 ngày, đây có thể là dấu hiệu cho thấy cơ thể đang gặp một vấn đề khác nghiêm trọng hơn.
- Cảm cúm thông thường thường gây đau mỏi trong 2–4 ngày đầu, sau đó giảm dần khi sốt lui và cơ thể hồi phục.
- Khi đau nhức cơ tăng mức độ hoặc lan rộng sau 5 ngày, cần nghĩ đến khả năng bội nhiễm, viêm cơ hoặc phản ứng miễn dịch bất thường.
- Trường hợp đau kèm theo mệt lả, không thể đứng dậy lâu, có thể liên quan đến biến chứng hậu cúm hoặc bệnh lý viêm hệ thống.
- Người lớn tuổi hoặc có bệnh nền tim – gan – thận cần đặc biệt cảnh giác vì cơn đau kéo dài có thể liên quan đến tổn thương cơ quan.
- Cơn đau không lui dù đã uống thuốc đúng liều là chỉ báo cần đánh giá chuyên khoa sớm.
- → Nếu sau 5 ngày vẫn còn đau nhức nặng, hãy ngưng tự điều trị và đến cơ sở y tế để tầm soát biến chứng nghiêm trọng.
Có kèm cứng cơ, nổi ban hoặc đau khớp rõ rệt
Không ít người nhầm đau nhức do cúm với biểu hiện ban đầu của các bệnh viêm khớp, viêm cơ hoặc sốt phát ban – nếu không phân biệt đúng sẽ dễ bỏ lỡ giai đoạn điều trị sớm.
- Cứng cơ vào buổi sáng, đau khớp dai dẳng, đau một bên vai gáy hoặc khớp gối là dấu hiệu không điển hình của cúm.
- Triệu chứng nổi ban đỏ kèm đau cơ có thể gợi ý bệnh tự miễn (như lupus ban đỏ, viêm da cơ) hoặc phản ứng sau nhiễm virus.
- Nếu đau đi kèm với sưng nóng khớp, hạn chế vận động, khó cầm nắm – đó có thể là biểu hiện khởi phát của viêm khớp dạng thấp.
- Tình trạng đau cơ lan tỏa, khó xác định vị trí, có thể là phản ứng hậu virus (post-viral myalgia) hoặc rối loạn thần kinh – cơ.
- Đặc biệt cần cảnh giác nếu đau cơ kèm tiểu sẫm màu – dấu hiệu cảnh báo tổn thương cơ nặng (tiêu cơ vân).
- → Khi có biểu hiện bất thường ngoài cảm cúm, đừng chủ quan mà hãy đi khám chuyên khoa cơ – xương – khớp để loại trừ các bệnh lý nền.
Không đáp ứng với thuốc cảm thông thường
Bạn đã dùng paracetamol, ibuprofen, vitamin C đúng liều mà tình trạng đau nhức vẫn không giảm – đây không còn là cúm đơn thuần, mà cần đánh giá chuyên sâu hơn.
- Thuốc cảm thông thường thường cải thiện nhanh đau nhức do sốt cúm, nếu không có đáp ứng sau 2–3 ngày là dấu hiệu cảnh báo bất thường.
- Nếu đau vẫn tăng dù đã uống hạ sốt đủ liều, cần nghĩ đến tình trạng viêm không do virus hoặc rối loạn chuyển hóa như thiếu hụt điện giải, canxi, magie.
- Thuốc không có hiệu quả có thể do nguyên nhân đau là cơ học (trật cơ, căng cơ, sai tư thế kéo dài do nằm nhiều) hoặc do viêm sâu ở mô cơ.
- Người có bệnh nền (gout, thoái hóa khớp) nếu dùng sai thuốc có thể khiến triệu chứng nặng hơn thay vì giảm.
- Đáp ứng kém với thuốc cảm thông thường là cơ sở để bác sĩ quyết định chuyển hướng điều trị hoặc chỉ định xét nghiệm bổ sung.
- → Đừng tự ý tăng liều khi thuốc không còn hiệu quả – hãy gặp bác sĩ để xác định nguyên nhân thực sự đằng sau cơn đau.
Những bệnh lý cần phân biệt khi bị đau nhức toàn thân
Nhiễm virus khác như sốt xuất huyết, siêu vi B/E
Không ít trường hợp người bệnh sốt, đau nhức khắp người nhưng tự cho là cảm cúm, trong khi thực tế có thể đang mắc virus nguy hiểm hơn cần theo dõi sát.
- Sốt xuất huyết thường gây đau nhức cơ, khớp kèm theo đau đầu sau hốc mắt, xuất hiện ban đỏ, chảy máu cam hoặc chảy máu chân răng – những dấu hiệu khác biệt hoàn toàn với cúm thông thường.
- Siêu vi B, E (như enterovirus, Epstein-Barr…) cũng có thể gây sốt nhẹ đến vừa, kèm đau người, mệt mỏi, đau bụng, tiêu chảy hoặc phát ban nhẹ.
- Đặc điểm của nhóm virus này là có thể tổn thương gan, cơ tim hoặc gây biến chứng thần kinh nhẹ, nếu không được chẩn đoán kịp thời.
- Xét nghiệm máu, men gan hoặc công thức bạch cầu sẽ giúp loại trừ nguyên nhân nhiễm siêu vi không phải cúm.
Không nên chủ quan khi đau nhức nhiều bất thường – hãy theo dõi sát và đi khám nếu cơ thể có những dấu hiệu không điển hình của cảm cúm.
Bệnh tự miễn như lupus ban đỏ, viêm đa khớp dạng thấp
Một số bệnh nhân cảm thấy “đau mỏi giống cúm”, sốt nhẹ và mất sức trong nhiều ngày nhưng điều trị cảm cúm không hiệu quả – đây có thể là triệu chứng khởi đầu của bệnh tự miễn.
- Lupus ban đỏ hệ thống (SLE) gây đau cơ khớp, sốt nhẹ, nổi ban mặt, mệt mỏi dai dẳng và ảnh hưởng đến nhiều cơ quan, không đáp ứng thuốc hạ sốt thông thường.
- Viêm đa khớp dạng thấp thường đau buổi sáng, khớp cứng trên 30 phút, sưng đối xứng hai bên cổ tay, ngón tay – dễ nhầm với đau nhức khi cảm.
- Bệnh tự miễn có thể xuất hiện âm thầm ở phụ nữ trẻ, gây mệt mỏi, rối loạn nội tiết và ảnh hưởng đến chất lượng sống nếu không được phát hiện sớm.
- Xét nghiệm ANA, anti-dsDNA, CRP hoặc siêu âm khớp có thể giúp phân biệt sớm với cảm cúm thông thường.
Khi đau khớp kéo dài không giảm sau 5–7 ngày và kèm các dấu hiệu toàn thân, hãy nghĩ đến bệnh tự miễn – đừng để mất thời gian quý giá trong giai đoạn sớm.
Hội chứng mệt mỏi mãn tính hoặc đau cơ xơ hóa
Một số người sau khi khỏi cúm vẫn thấy đau người, mất ngủ, khó tập trung và mỏi toàn thân kéo dài – đây có thể là dấu hiệu của bệnh lý mạn tính về thần kinh – cơ chứ không đơn thuần là di chứng cúm.
- Hội chứng mệt mỏi mãn tính (CFS) thường gây kiệt sức cả thể chất và tinh thần dù nghỉ ngơi đầy đủ, kèm đau nhẹ cơ và trí nhớ kém.
- Đau cơ xơ hóa là bệnh lý thường gặp ở nữ giới, biểu hiện bằng đau lan tỏa khắp cơ thể, nhạy cảm với áp lực nhẹ, kèm rối loạn giấc ngủ, lo âu, trầm cảm nhẹ.
- Hai hội chứng này không có dấu hiệu viêm cấp, không sốt cao, nhưng gây ảnh hưởng rõ rệt đến khả năng sinh hoạt và làm việc.
- Chẩn đoán chủ yếu dựa trên loại trừ nguyên nhân thực thể, đánh giá thang điểm đau và mô hình triệu chứng kéo dài trên 3 tháng.
Nếu đau nhức toàn thân tồn tại sau đợt cúm và không có dấu hiệu thuyên giảm, nên đi khám chuyên khoa cơ xương khớp hoặc thần kinh để được tư vấn điều trị đúng hướng.
Hướng xử lý và thời điểm cần đi khám khi bị đau nhức toàn thân
Theo dõi tiến triển triệu chứng từ ngày thứ 3 trở đi
Nhiều người nghĩ đau nhức toàn thân là dấu hiệu bình thường khi cảm cúm, nhưng nếu tình trạng này kéo dài sang ngày thứ ba mà không giảm, cần theo dõi sát để tránh bỏ sót nguy cơ bệnh lý nền.
• Đau cơ, đau khớp trong 1–2 ngày đầu là phản ứng viêm tự nhiên khi cơ thể chống lại virus cúm. Tuy nhiên, nếu mỏi nhức không giảm sau ngày thứ 3, đó có thể là dấu hiệu quá tải miễn dịch.
• Triệu chứng đi kèm như sốt kéo dài, mất ngủ, ăn kém, lạnh run hoặc cảm giác tê bì cần được ghi nhận cụ thể.
• Với người có bệnh xương khớp sẵn, cúm có thể kích hoạt viêm khớp phản ứng hoặc làm tái phát cơn đau mạn tính.
• Nếu mệt mỏi kèm theo suy nhược vận động (khó đi lại, đứng lâu mỏi) thì không nên tiếp tục chờ tự khỏi.
Thay vì đợi hết đau, bạn nên xác định điểm cắt 3 ngày để chủ động đánh giá tình trạng và tìm tư vấn y tế khi cần thiết.
Ghi nhận các dấu hiệu bất thường đi kèm để cung cấp cho bác sĩ
Chỉ mô tả “đau nhức toàn thân” là chưa đủ – việc lưu lại chi tiết những biểu hiện đi kèm giúp bác sĩ xác định xem có phải cúm thông thường hay là dấu hiệu cảnh báo bệnh lý cơ xương khác.
• Nên ghi lại cụ thể thời điểm khởi phát đau, vị trí đau lan, có đối xứng hay không, mức độ đau khi nghỉ ngơi và khi vận động.
• Các triệu chứng phát ban, đau khớp kèm sưng đỏ, cứng khớp buổi sáng, hoặc tiểu ít, nước tiểu sậm màu có thể gợi ý tổn thương toàn thân.
• Mắt mờ, khô miệng, loét niêm mạc hoặc nổi hạch là những dấu hiệu không điển hình của cúm, nhưng thường gặp trong bệnh tự miễn.
• Ghi nhật ký triệu chứng trong 3–5 ngày đầu là cách giúp rút ngắn thời gian chẩn đoán và tránh bỏ sót những thay đổi thoáng qua nhưng có ý nghĩa.
Không có dấu hiệu nào là nhỏ nếu bạn đau nhức kéo dài – việc ghi lại kỹ sẽ giúp bác sĩ ra quyết định nhanh, chính xác hơn cho hướng điều trị.
Chỉ định xét nghiệm máu, CRP, men gan khi nghi ngờ biến chứng
Cảm cúm kéo dài kèm đau nhức toàn thân không đáp ứng với nghỉ ngơi hoặc thuốc giảm đau thông thường cần được đánh giá bằng xét nghiệm để loại trừ biến chứng hoặc bệnh lý khác.
• Xét nghiệm CRP (C-reactive protein) giúp xác định mức độ viêm toàn thân – chỉ số này tăng cao có thể gợi ý nhiễm trùng tiến triển hoặc bệnh viêm cơ.
• Kiểm tra men gan (AST, ALT) nên thực hiện nếu người bệnh có cảm giác đau vùng hạ sườn, mệt sâu hoặc từng dùng thuốc hạ sốt dài ngày.
• Tổng phân tích tế bào máu (CBC) giúp phân biệt giữa nhiễm virus và vi khuẩn, tránh lạm dụng kháng sinh không cần thiết.
• Trường hợp nghi ngờ biến chứng viêm cơ hoặc bệnh hệ thống, bác sĩ có thể yêu cầu thêm các xét nghiệm CK, RF, ANA hoặc điện di miễn dịch.
Việc xét nghiệm không nhằm làm phức tạp quy trình khám bệnh mà để xác định rõ nguyên nhân – giúp bạn điều trị đúng và nhanh khỏi hơn, tránh kéo dài sai hướng.
Khi đau nhức kéo dài quá 3 ngày, kèm theo sốt cao hoặc khó thở, cần thăm khám để loại trừ các biến chứng nặng. Điều trị triệu chứng sớm sẽ giúp quá trình hồi phục thuận lợi hơn.
