Xử lý triệu chứng cấp tính ngay từ ngày đầu
Dùng thuốc hạ sốt và giảm đau theo chỉ dẫn y tế
Không ít người tự ý dùng nhiều loại thuốc khi mới bị cúm mà không hiểu rõ liều lượng, khiến triệu chứng không giảm mà còn tiềm ẩn tác dụng phụ.
- Paracetamol là lựa chọn an toàn để hạ sốt và giảm đau đầu, dùng đúng liều theo cân nặng và cách 4–6 tiếng/lần.
- Không nên kết hợp nhiều loại thuốc hạ sốt cùng lúc (như paracetamol với ibuprofen) nếu không có chỉ định từ bác sĩ.
- Cần đọc kỹ thành phần thuốc cảm vì nhiều loại đã chứa sẵn paracetamol, tránh dùng chồng thuốc dẫn đến quá liều.
- Với triệu chứng nghẹt mũi, có thể dùng thuốc nhỏ mũi chứa oxymetazoline hoặc xylometazoline, nhưng không quá 5 ngày liên tiếp.
Dùng thuốc đúng cách sẽ giúp bạn kiểm soát triệu chứng hiệu quả trong 24 giờ đầu, tránh tình trạng bệnh chuyển nặng không kiểm soát được.
Nghỉ ngơi hoàn toàn trong 24 giờ đầu để tránh biến chứng
Nhiều người vẫn cố gắng làm việc hoặc vận động mạnh khi mới cảm cúm, khiến bệnh nặng thêm, sốt kéo dài và dễ biến chứng phổi.
- 24 giờ đầu là thời điểm virus nhân lên mạnh nhất, cơ thể cần tập trung năng lượng để chống lại nhiễm trùng.
- Ngủ đủ giấc giúp cơ thể sản sinh cytokine – chất trung gian miễn dịch – hỗ trợ hạ sốt và phục hồi tổn thương mô.
- Hạn chế sử dụng điện thoại, máy tính để tránh mỏi mắt, mất ngủ và gia tăng tình trạng đau đầu.
- Nằm nghỉ ở nơi yên tĩnh, ấm áp, tránh gió lùa, có thể giúp cơ thể hạ sốt tự nhiên và giảm cảm giác đau nhức rõ rệt.
Ngưng mọi hoạt động nặng trong ngày đầu không phải là lười biếng – đó là cách thông minh để rút ngắn thời gian bệnh xuống còn 2 ngày.
Tăng cường uống nước ấm và điện giải để bù mất nước
Nhiều người cảm cúm sốt nhẹ nhưng không uống đủ nước, dẫn đến mệt mỏi kéo dài và chậm phục hồi do mất nước âm thầm.
- Nước ấm giúp làm dịu cổ họng, loãng đờm và hỗ trợ quá trình thải độc qua mồ hôi, nước tiểu.
- Khi sốt hoặc ho nhiều, cơ thể dễ mất nước, điện giải như natri và kali – cần bù bằng oresol hoặc nước trái cây pha loãng.
- Không nên uống nước đá, nước quá lạnh hoặc nước có gas vì dễ gây co mạch hầu họng và kích thích phản xạ ho.
- Mỗi ngày nên uống tối thiểu 1,5–2 lít nước, chia đều thành từng ngụm nhỏ để cơ thể hấp thu hiệu quả.
Giữ nước đầy đủ sẽ giúp quá trình trao đổi chất diễn ra trơn tru, hỗ trợ miễn dịch và thúc đẩy cơ thể thoát khỏi virus nhanh hơn.
Súc họng bằng nước muối và giữ ấm vùng cổ – ngực
Bỏ qua bước chăm sóc vùng hầu họng là lý do khiến cảm cúm kéo dài, biến chứng sang viêm họng hoặc ho mãi không dứt.
- Súc miệng – súc họng bằng nước muối loãng 2–3 lần/ngày giúp rửa trôi virus, làm dịu niêm mạc họng bị viêm.
- Có thể sử dụng nước muối sinh lý 0,9% hoặc tự pha với tỷ lệ 1/4 thìa muối trong 250ml nước ấm.
- Giữ ấm vùng cổ – ngực bằng cách mặc áo kín cổ, quàng khăn nhẹ, tránh để gió lạnh hoặc điều hòa thổi trực tiếp vào người.
- Sau khi tắm hoặc xông, cần lau khô vùng gáy, cổ và thay áo ngay để tránh nhiễm lạnh tái phát.
Hành động nhỏ như súc họng và giữ ấm đều đặn giúp ngăn chặn virus lan sâu vào phổi và rút ngắn đáng kể thời gian bị cúm.
Thực đơn hỗ trợ phục hồi nhanh trong 2 ngày
Ưu tiên thực phẩm dễ tiêu, giàu vitamin C và kẽm
Nếu vừa sốt vừa mệt mà ăn uống không đúng, cơ thể sẽ càng kiệt sức, hệ miễn dịch yếu đi và thời gian phục hồi kéo dài ngoài mong đợi.
- Vitamin C và kẽm là hai dưỡng chất thiết yếu giúp cơ thể tăng sản sinh kháng thể, chống lại virus cúm hiệu quả.
- Rau xanh (rau cải, bông cải, rau ngót), trái cây như cam, bưởi, ổi, dâu là nguồn vitamin C tự nhiên rất tốt, dễ hấp thu.
- Kẽm có nhiều trong hải sản, trứng, thịt gà, hạt bí và yến mạch – nên chế biến đơn giản như luộc, hấp để dễ tiêu.
- Ưu tiên thực phẩm mềm, ít dầu mỡ, nêm nhạt, không gây áp lực lên dạ dày đang yếu.
- Tránh ăn thức ăn khô cứng hoặc nhiều chất béo, vì dễ gây đầy bụng, khó tiêu trong khi cơ thể cần tập trung phục hồi.
- → Bổ sung đúng loại thực phẩm trong 48 giờ đầu sẽ tạo nền tảng dinh dưỡng tốt, giúp giảm nhanh triệu chứng và tăng hiệu quả điều trị.
Tránh đồ lạnh, cay, chiên dầu khiến tình trạng nặng hơn
Một số người nghĩ rằng ăn cay để "ra mồ hôi giải cảm", nhưng thực tế các món cay – lạnh – dầu mỡ có thể làm triệu chứng cúm tệ hơn và kéo dài dai dẳng.
- Đồ chiên xào chứa nhiều dầu làm suy yếu miễn dịch, gây khó tiêu và tạo cảm giác uể oải kéo dài sau bữa ăn.
- Món cay nóng như lẩu, ớt, tiêu kích thích niêm mạc họng, làm ho nặng hơn, đau rát họng kéo dài, thậm chí gây nôn.
- Đồ lạnh như kem, nước đá, salad lạnh dễ làm co mạch đường hô hấp, khiến nghẹt mũi, sổ mũi và ho kéo dài.
- Các món ăn đóng gói sẵn cũng cần tránh vì chứa chất bảo quản và muối cao, gây giữ nước và mệt mỏi thêm.
- Việc ăn nhầm thực phẩm không phù hợp có thể khiến người bệnh phải dùng thuốc lâu hơn, ảnh hưởng quá trình hồi phục.
- → Trong 2 ngày đầu bị cúm, hãy nói không với các món gây kích ứng để cơ thể được phục hồi nhẹ nhàng và bền vững hơn.
Bổ sung cháo gà, canh rau củ và trái cây mềm
Khi mệt, đắng miệng, người bệnh thường mất cảm giác ngon ăn – nhưng nếu chọn đúng món, vẫn có thể đảm bảo đủ dinh dưỡng mà không tạo gánh nặng tiêu hóa.
- Cháo gà nấu với hành, gừng là món kinh điển giúp làm ấm cơ thể, bổ sung đạm nhẹ và làm dịu triệu chứng cảm cúm.
- Canh rau củ (bí đỏ, cà rốt, khoai tây, rau ngót) nêm nhạt, không dầu mỡ hỗ trợ cung cấp vitamin, khoáng và nước.
- Trái cây mềm như chuối, xoài chín, lê hấp... vừa bổ dưỡng, vừa dễ ăn khi miệng đắng và cổ họng đau.
- Có thể ép trái cây tươi thành nước uống ấm, hoặc làm sinh tố mát nhẹ (không đá) để kích thích vị giác.
- Kết hợp món ăn và nước trái cây giúp người bệnh không bị tụt năng lượng, đồng thời duy trì hệ miễn dịch hoạt động hiệu quả.
- → Giai đoạn bị cúm cần chọn món “thanh – mềm – ấm”, vừa đủ chất vừa giúp tiêu hóa nhẹ nhàng để người bệnh nhanh chóng hồi phục.
Ăn theo bữa nhỏ, đủ dưỡng chất để cơ thể không bị kiệt sức
Cố gắng ăn nhiều một lần khi đang mệt chỉ khiến bạn khó tiêu, đầy bụng – trong khi cách hiệu quả hơn là chia nhỏ bữa ăn hợp lý, đều đặn.
- Chia 4–6 bữa/ngày với lượng nhỏ giúp dạ dày hoạt động nhẹ nhàng, đồng thời giữ năng lượng ổn định trong suốt ngày.
- Mỗi bữa nên đảm bảo có đạm (trứng, gà, đậu), rau mềm hoặc nước hầm, và ít tinh bột để không tụt đường huyết.
- Ăn đúng giờ và không bỏ bữa giúp cơ thể không bị mệt kiệt và tránh tình trạng chóng mặt khi sốt nhẹ.
- Nếu cảm giác buồn nôn, có thể dùng cháo loãng, nước ép ấm, hoặc súp rau củ để thay thế bữa chính.
- Đảm bảo uống nước xen kẽ giữa các bữa để duy trì độ ẩm cho cơ thể và giảm viêm hô hấp.
- → Dinh dưỡng đúng cách không nằm ở số lượng, mà ở cách chia bữa thông minh – hỗ trợ hệ tiêu hóa và miễn dịch phục hồi tối ưu trong 2 ngày đầu.
Biện pháp tự nhiên giúp giảm nhanh các triệu chứng
Xông hơi bằng lá sả, gừng, vỏ cam để giảm nghẹt mũi
Nhiều người cảm thấy ngạt mũi, khó chịu cả ngày mà không biết rằng chỉ một nồi xông thảo dược đơn giản cũng có thể giúp thông mũi tức thì nếu làm đúng cách.
- Kết hợp lá sả, gừng tươi và vỏ cam (hoặc vỏ bưởi) cho vào nồi nước đun sôi, sau đó đổ ra thau và xông hơi trong không gian kín từ 10–15 phút.
- Hơi nóng chứa tinh dầu giúp làm giãn mạch, thông đường thở, giảm tắc nghẽn ở mũi và xoang mũi mà không cần dùng thuốc.
- Giữ khoảng cách an toàn 30–40 cm, trùm khăn kín đầu nhưng để khe thoáng để không bị ngợp hơi.
- Chỉ nên xông 1–2 lần mỗi ngày và không nên xông khi đang sốt cao hoặc huyết áp thấp.
Đây là cách hỗ trợ giảm nghẹt mũi tự nhiên, tiết kiệm, dễ thực hiện tại nhà nhưng hiệu quả mang lại có thể thấy rõ chỉ sau một lần xông đúng cách.
Dùng trà gừng hoặc mật ong chanh làm dịu họng
Nhiều người cố gắng ngậm kẹo ho hay uống nước lạnh cho “mát họng” nhưng càng khiến cổ rát và ho nhiều hơn – trong khi những nguyên liệu tự nhiên như gừng và mật ong lại là lựa chọn an toàn hơn nhiều.
- Trà gừng ấm giúp làm ấm vùng hầu họng, long đờm nhẹ và giảm kích ứng niêm mạc, đặc biệt hữu ích với người bị ho khan, ho do lạnh.
- Nước ấm pha mật ong và vài giọt nước cốt chanh hỗ trợ sát khuẩn nhẹ, đồng thời tạo lớp màng bảo vệ cổ họng khi nói chuyện hoặc nuốt nước bọt.
- Uống vào sáng sớm và buổi tối trước khi ngủ là thời điểm tốt để tăng hiệu quả điều trị, giúp cơ thể thư giãn.
- Không dùng cho trẻ dưới 1 tuổi hoặc người dị ứng với gừng, mật ong.
Thay vì dùng thuốc liên tục, hãy lựa chọn những cách dân gian đã được kiểm chứng – vừa hiệu quả, vừa nhẹ nhàng cho cơ thể.
Tắm nước ấm ngắn để cải thiện tuần hoàn và giấc ngủ
Không ít người vì lo sợ tắm khi bị cúm sẽ “lạnh thêm” mà kiêng hoàn toàn, trong khi thực tế nếu chọn đúng thời điểm, tắm nước ấm lại giúp cơ thể hồi phục nhanh hơn.
- Tắm nước ấm 37–39°C giúp làm giãn mạch, thúc đẩy tuần hoàn máu và giảm cảm giác đau nhức, rất tốt trong giai đoạn cảm cúm đang hồi phục.
- Tắm ngắn 5–10 phút trong phòng kín gió, lau khô ngay sau tắm để tránh mất nhiệt và nhiễm lạnh trở lại.
- Không nên tắm khi đang sốt cao hoặc rét run; đợi cơ thể hạ sốt ổn định rồi mới tắm nhẹ sẽ an toàn hơn.
- Có thể thêm vài lát gừng vào nước tắm để tăng hiệu quả làm ấm và thư giãn nhẹ toàn thân.
Tắm đúng cách giúp người bệnh cảm thấy nhẹ người, dễ ngủ hơn – và đó chính là nền tảng để hệ miễn dịch phục hồi hiệu quả hơn sau 1–2 ngày.
Dấu hiệu cho thấy cần đi khám nếu không cải thiện sau 2 ngày
Sốt cao liên tục không hạ dù đã uống thuốc đúng liều
Nếu sau 48 giờ tự chăm sóc mà tình trạng sốt vẫn không thuyên giảm, đây có thể là dấu hiệu cơ thể đang chống chọi với một biến chứng nghiêm trọng hơn cảm cúm thông thường.
• Sốt trên 38,5°C kéo dài dù đã uống thuốc hạ sốt đúng hướng dẫn có thể báo hiệu nhiễm trùng nặng hoặc bội nhiễm.
• Kèm theo đó, người bệnh có thể cảm thấy ớn lạnh liên tục, run tay chân, vã mồ hôi nhưng không hạ nhiệt, khiến cơ thể kiệt sức nhanh.
• Tự ý tăng liều thuốc hạ sốt để làm dịu cơn sốt có thể gây hại gan hoặc rối loạn điện giải, đặc biệt khi không ăn uống đầy đủ.
• Trẻ nhỏ và người cao tuổi càng cần được theo dõi sát vì cơ chế điều nhiệt yếu, dễ bị co giật nếu sốt kéo dài.
Nếu sau 2 ngày dùng thuốc mà thân nhiệt không ổn định, hãy ngưng tự điều trị và đến cơ sở y tế để được chẩn đoán chính xác.
Ho nặng, tức ngực hoặc khó thở dần tăng
Một số người cảm cúm tưởng chỉ ho nhẹ, nhưng sau 2 ngày lại xuất hiện tức ngực, khó thở – đó là dấu hiệu cảnh báo hệ hô hấp đã bị ảnh hưởng sâu.
• Cơn ho ngày càng nặng, chuyển từ khan sang có đờm đặc, ho kéo dài cả đêm hoặc gây mệt kiệt khi thở là dấu hiệu cần kiểm tra phổi.
• Tình trạng tức ngực, đau khi hít sâu có thể liên quan đến viêm phế quản hoặc viêm phổi, không thể tự khỏi nếu không điều trị đúng cách.
• Người có tiền sử hen suyễn, bệnh tim hoặc hút thuốc lá càng dễ gặp biến chứng đường thở nếu không đi khám sớm.
• Nếu khó thở khi nằm, nói ngắt quãng hoặc tím môi, cần đưa đến bệnh viện ngay vì đó có thể là dấu hiệu thiếu oxy máu cấp tính.
Đừng chờ ho giảm rồi mới lo – việc khám kịp thời sẽ giúp kiểm soát tốt các biến chứng và rút ngắn thời gian phục hồi.
Cơ thể kiệt sức, mất nước, không ăn uống được
Sau 1–2 ngày cảm cúm, nếu cơ thể mệt dần, không ăn nổi cháo loãng và tiểu tiện ít, rất có thể bạn đang đối mặt với tình trạng mất nước và rối loạn chuyển hóa.
• Người bệnh cảm thấy mệt rã rời, đứng không vững, chóng mặt, khô môi, nước tiểu sậm màu hoặc rất ít – là dấu hiệu mất nước nghiêm trọng.
• Không ăn được trong 24–48 giờ khiến cơ thể không có năng lượng để phục hồi miễn dịch, kéo dài tình trạng sốt và viêm.
• Dù uống thuốc đầy đủ nhưng không ăn vào thì hiệu quả thuốc sẽ kém, dễ dẫn đến suy kiệt nội tạng.
• Người già, người gầy yếu hoặc người có bệnh nền khi không ăn uống được cần hỗ trợ y tế sớm để tránh tụt huyết áp hoặc biến chứng hạ đường huyết.
Khi cơ thể không thể tự duy trì dinh dưỡng và nước, khám sớm là giải pháp duy nhất để tránh hệ quả nguy hiểm trong giai đoạn bệnh đang tiến triển.
Lắng nghe cơ thể, chọn đúng thời điểm để nghỉ ngơi và áp dụng vài mẹo đơn giản sẽ giúp đẩy lùi cơn cảm nhẹ nhàng hơn bạn nghĩ. Đừng chần chừ nếu cơ thể cần được chăm sóc ngay từ đầu.
