Viêm xoang hàm gây triệu chứng gì? Cách phân biệt với đau răng

Triệu chứng điển hình của viêm xoang hàm

Viêm xoang hàm có những biểu hiện đặc trưng giúp phân biệt với các bệnh lý khác ở vùng mặt. Việc nhận biết chính xác các triệu chứng này sẽ giúp bạn tìm đúng chuyên khoa điều trị và tránh nhầm lẫn với đau răng thông thường.

Đau nhức vùng má và quanh hốc mắt

Đau do viêm xoang hàm có đặc điểm rất khác biệt so với đau răng thông thường. Cơn đau thường bắt đầu từ vùng má, ngay dưới hốc mắt, sau đó lan rộng lên trán và thái dương. Nhiều bệnh nhân mô tả như có cảm giác "đầy tức" hoặc "nặng nề" ở một bên mặt thay vì cơn đau nhói điển hình của bệnh răng.

Trong kinh nghiệm lâm sàng, đau viêm xoang hàm thường có tính chu kỳ, tăng vào buổi sáng sau khi thức dậy do dịch tiết ứ đọng trong xoang qua đêm. Khi bệnh nhân cúi đầu xuống để rửa mặt, buộc dây giày hay nhặt đồ vật, cảm giác đau và áp lực sẽ tăng rõ rệt do trọng lực làm dịch tiết dồn về phía trước.

Nghẹt mũi và chảy dịch mũi có mùi hoặc màu bất thường

Dịch mũi trong viêm xoang hàm có những đặc điểm rất đặc trưng giúp phân biệt với các tình trạng viêm mũi thông thường. Thay vì dịch trong suốt như khi cảm lạnh, dịch mũi do viêm xoang hàm thường có màu vàng đậm, xanh lục hoặc nâu đỏ do có mủ và máu lẫn.

Mùi của dịch mũi cũng là dấu hiệu quan trọng. Bệnh nhân thường cảm nhận được mùi hôi khó chịu, thậm chí mùi thối từ dịch tiết. Điều này do vi khuẩn phân hủy các tế bào chết và protein trong xoang, tạo ra các chất có mùi đặc trưng. Mùi hôi này có thể dai dẳng cả khi đã rửa mũi sạch sẽ.

Nghẹt mũi do viêm xoang hàm thường chỉ xảy ra ở một bên, trùng với bên xoang bị viêm. Tình trạng nghẹt thường nặng hơn vào ban đêm và buổi sáng sớm, khiến bệnh nhân khó ngủ hoặc thức giấc do khó thở. Khác với nghẹt mũi do cảm lạnh thường cải thiện sau vài ngày, nghẹt mũi do viêm xoang kéo dài nhiều tuần mà không có dấu hiệu thuyên giảm.

Khi thực hiện động tác rửa mũi hoặc xì mũi mạnh, dịch tiết thường có kèm theo máu tươi hoặc máu cục nhỏ. Điều này xảy ra do niêm mạc xoang bị viêm, sưng tấy và dễ chảy máu khi có tác động cơ học.

Cảm giác áp lực hoặc nặng mặt đặc biệt khi cúi đầu

Triệu chứng áp lực ở vùng mặt là một trong những dấu hiệu đặc trưng nhất của viêm xoang hàm, giúp phân biệt rõ ràng với các bệnh lý khác. Bệnh nhân thường mô tả cảm giác như có "quả bóng nước" bên trong má, tạo ra áp lực liên tục và khó chịu.

Cảm giác nặng mặt thường xuất hiện rõ rệt nhất khi thay đổi tư thế, đặc biệt khi cúi đầu xuống. Trong các hoạt động hàng ngày như cúi xuống buộc giày, nhặt đồ vật rơi, hoặc rửa mặt, bệnh nhân sẽ cảm thấy áp lực tăng đột ngột ở vùng má và dưới mắt. Một số người còn có cảm giác như nước chảy từ trong ra ngoài khi cúi đầu.

Khi nằm ngửa, áp lực thường giảm bớt do dịch tiết trong xoang phân bố đều hơn. Tuy nhiên, khi nằm nghiêng về phía xoang bị viêm, cảm giác nặng nề và khó chịu sẽ tăng lên do dịch tiết dồn về một bên. Điều này giải thích tại sao nhiều bệnh nhân viêm xoang hàm thường thay đổi tư thế ngủ hoặc gặp khó khăn khi ngủ.

Áp lực cũng có thể lan tỏa lên vùng trán và xuống hàm, tạo ra cảm giác như toàn bộ một bên mặt bị "căng phồng" từ bên trong. Triệu chứng này thường dai dẳng suốt cả ngày và chỉ thuyên giảm nhẹ khi sử dụng thuốc giảm đau hoặc xịt mũi thông thoáng.

Sốt nhẹ và mệt mỏi kèm theo

Sốt trong viêm xoang hàm thường có đặc điểm khác biệt so với sốt do các bệnh nhiễm trùng khác. Thay vì sốt cao đột ngột, bệnh nhân thường có sốt nhẹ từ 37.5-38.5°C, kéo dài nhiều ngày liên tục. Sốt thường tăng vào buổi chiều và tối, sau đó hạ xuống vào sáng hôm sau nhưng không về mức bình thường hoàn toàn.

Tình trạng mệt mỏi kèm theo viêm xoang hàm có thể khiến nhiều người nhầm lẫn với các bệnh lý khác. Sự mệt mỏi này không chỉ do cơ thể chống lại nhiễm trùng mà còn do giấc ngủ bị ảnh hưởng bởi nghẹt mũi và đau nhức. Bệnh nhân thường cảm thấy uể oải, thiếu tập trung và không có hứng thú với các hoạt động thường ngày.

Một số triệu chứng toàn thân khác có thể xuất hiện như đau nhức cơ bắp nhẹ, chán ăn và cảm giác khó chịu chung. Tuy nhiên, khác với cảm cúm thông thường, các triệu chứng này thường ít rõ rệt hơn và kéo dài trong thời gian dài mà không có xu hướng tự khỏi.

Trong kinh nghiệm thực tế, nhiều bệnh nhân viêm xoang hàm thường bỏ qua các triệu chứng toàn thân này, chỉ tập trung vào đau mặt và nghẹt mũi. Tuy nhiên, sự kết hợp giữa sốt nhẹ kéo dài, mệt mỏi và các triệu chứng tại chỗ chính là dấu hiệu quan trọng giúp bác sĩ chẩn đoán chính xác và phân biệt với các bệnh lý răng miệng đơn thuần.

Triệu chứng thường gặp của đau răng và sự khác biệt với viêm xoang hàm

Đau răng có những đặc điểm riêng biệt giúp phân biệt rõ ràng với viêm xoang hàm, mặc dù cả hai đều gây đau vùng má. Việc nhận biết chính xác sẽ giúp bạn lựa chọn hướng điều trị phù hợp.

Đau răng âm ỉ hoặc dữ dội tại vị trí răng cụ thể

Đau răng có đặc điểm rất khác biệt so với đau do viêm xoang hàm ở tính chất và vị trí cụ thể. Khi bị đau răng, bạn sẽ cảm nhận được chính xác răng nào đang gây đau, thường là một hoặc hai răng liền kề nhau. Cơn đau có thể xuất hiện dưới dạng âm ỉ liên tục hoặc từng cơn dữ dội như kim đâm, đặc biệt nghiêm trọng vào ban đêm khi nằm xuống.

Khác với viêm xoang hàm gây đau lan tỏa khắp vùng má, đau răng thường tập trung tại một điểm cụ thể và có thể lan ra xương hàm, thái dương hoặc cổ cùng bên. Khi sâu răng đã lan đến tủy, cơn đau sẽ xuất hiện tự nhiên không cần kích thích, kéo dài từ vài phút đến vài giờ. Đau răng do viêm tủy cấp tính thường có cường độ rất cao, khiến bệnh nhân khó ngủ và ảnh hưởng nghiêm trọng đến sinh hoạt hàng ngày.

Từ kinh nghiệm lâm sàng, tôi thường nhận thấy bệnh nhân đau răng có xu hướng ấn tay vào má hoặc cầm má khi mô tả triệu chứng, trong khi bệnh nhân viêm xoang thường chỉ vào toàn bộ vùng má và trán. Điều này phản ánh sự khác biệt về vị trí và tính chất của cơn đau.

Đau tăng khi ăn uống hoặc nhai

Một trong những dấu hiệu đặc trưng nhất của đau răng là sự gia tăng cường độ đau khi tiếp xúc với các kích thích từ bên ngoài. Răng bị sâu hoặc viêm tủy sẽ trở nên cực kỳ nhạy cảm với thức ăn nóng, lạnh, chua, ngọt. Ngay cả việc hít không khí lạnh qua miệng cũng có thể gây ra cơn đau nhói dữ dội.

Khi nhai thức ăn, răng bị tổn thương sẽ gây đau ngay lập tức, buộc bệnh nhân phải nhai bên khỏe hoặc tránh hoàn toàn việc sử dụng vùng răng đó. Đặc biệt, đau răng thường trở nên dữ dội hơn khi nằm xuống do tăng áp lực máu lên vùng đầu, trong khi đau viêm xoang có thể giảm nhờ tư thế nằm cao.

Không kèm theo nghẹt mũi hay dịch mũi

Điểm khác biệt quan trọng nhất giữa đau răng và viêm xoang hàm chính là triệu chứng mũi. Khi bị đau răng đơn thuần, bệnh nhân hoàn toàn không gặp vấn đề về đường hô hấp trên. Mũi thông thoáng bình thường, không có dịch mũi, không nghẹt mũi hay hắt hơi.

Ngược lại, viêm xoang hàm hầu như luôn đi kèm với các triệu chứng mũi điển hình như nghẹt mũi một bên hoặc cả hai bên, dịch mũi màu vàng xanh, cảm giác đầy tức trong mũi và giảm khứu giác. Bệnh nhân viêm xoang cũng thường cảm thấy đau tăng lên khi cúi xuống hoặc ho, hắt hơi do sự thay đổi áp lực trong xoang.

Đau răng cũng không gây ra các triệu chứng toàn thân như mệt mỏi, sốt nhẹ hay cảm giác nặng đầu mà thường thấy trong viêm xoang hàm. Tuy nhiên, trong trường hợp nhiễm trùng răng nặng có thể lan ra xung quanh và gây sưng má, nhưng vẫn không kèm theo nghẹt mũi. Từ kinh nghiệm khám bệnh, tôi thường hỏi bệnh nhân về tình trạng thở mũi để phân biệt nhanh chóng giữa hai tình trạng này.

Các dấu hiệu răng miệng như sưng lợi, mủ răng

Khi đau răng, bệnh nhân thường có thể quan sát thấy những dấu hiệu rõ ràng trong khoang miệng mà viêm xoang hàm không gây ra. Lợi quanh răng bị tổn thương thường sưng đỏ, chảy máu khi đánh răng hoặc khi chạm vào. Đặc biệt, nếu nhiễm trùng nặng, có thể xuất hiện mủ thoát ra từ rãnh lợi hoặc hình thành áp xe tại chân răng.

Răng bị sâu thường có lỗ sâu nhìn thấy được, màu răng chuyển đen hoặc nâu, và có thể có mùi hôi từ khoang miệng. Trong trường hợp viêm tủy, răng có thể thay đổi màu sắc, trở nên tối hơn so với các răng khỏe mạnh xung quanh. Lợi có thể tụt xuống, để lộ chân răng nhạy cảm, hoặc ngược lại sưng phủ lên một phần thân răng.

Dấu hiệu đặc trưng khác là sự hình thành áp xe lợi, tạo thành một khối sưng mềm có chứa mủ tại nướu gần chân răng. Khối sưng này có thể tự vỡ, để lại vết loét nhỏ và vị mặn trong miệng. Hơi thở có mùi hôi cũng là biểu hiện thường gặp do vi khuẩn tích tụ trong lỗ sâu răng hoặc túi lợi. Những dấu hiệu này hoàn toàn không xuất hiện trong viêm xoang hàm, giúp phân biệt rõ ràng giữa hai tình trạng bệnh lý.

Phương pháp phân biệt viêm xoang hàm và đau răng chính xác

Việc chẩn đoán phân biệt giữa viêm xoang hàm và đau răng đòi hỏi quy trình thăm khám có hệ thống và sự phối hợp chặt chẽ giữa các chuyên khoa.

Khám lâm sàng và hỏi triệu chứng chi tiết

Trong quá trình khám lâm sàng, việc hỏi bệnh sử chi tiết đóng vai trò then chốt để phân biệt hai bệnh lý này. Từ kinh nghiệm thực tế điều trị hàng nghìn ca bệnh, tôi nhận thấy có những dấu hiệu đặc trưng giúp định hướng chẩn đoán chính xác.

Về đặc điểm cơn đau, viêm xoang hàm thường gây đau âm ỉ, nặng nề vùng má, lan xuống răng hàm trên cùng phía. Cơn đau tăng nặng khi cúi đầu xuống, ho, hắt hơi hoặc thay đổi tư thế đột ngột. Ngược lại, đau răng có tính chất nhói, đau dữ dội khi ăn nóng lạnh, đau tập trung tại một răng cụ thể và có thể lan lên thái dương.

Thời gian xuất hiện triệu chứng cũng là yếu tố quan trọng. Viêm xoang hàm thường đi kèm với triệu chứng cảm cúm, viêm mũi trước đó 1-2 tuần, trong khi đau răng có thể xuất hiện đột ngột hoặc tiến triển dần do sâu răng, viêm tủy.

Khám thực thể bao gồm sờ nắn vùng má để đánh giá độ nhạy cảm, thực hiện test gõ răng để kiểm tra phản ứng đau, và quan sát tình trạng nướu răng. Bệnh nhân viêm xoang hàm thường có nhạy cảm khi ấn vùng má, trong khi đau răng sẽ có phản ứng mạnh khi gõ trực tiếp lên răng bị tổn thương.

Chụp X-quang hoặc CT để xác định tổn thương xoang và răng

Từ kinh nghiệm đọc hàng nghìn phim chụp, CT xoang là phương pháp vàng chuẩn để chẩn đoán phân biệt. Hình ảnh CT cho phép đánh giá chính xác mức độ viêm xoang, tình trạng niêm mạc và phát hiện các biến chứng. Đồng thời, CT cũng hiển thị rõ tình trạng răng và xương hàm, giúp loại trừ nguyên nhân răng.

Trong trường hợp nghi ngờ viêm xoang nguồn gốc răng, cần chụp X-quang nha khoa chuyên biệt để đánh giá chi tiết tình trạng chóp răng và xương quanh răng. Sự kết hợp giữa hai phương pháp này giúp đưa ra chẩn đoán chính xác và lập kế hoạch điều trị phù hợp.

Thăm khám chuyên khoa tai mũi họng và nha khoa phối hợp

Sự phối hợp giữa chuyên khoa TMH và nha khoa là yếu tố quyết định trong việc chẩn đoán chính xác, đặc biệt với các trường hợp phức tạp hoặc có tổn thương kết hợp.

Bác sĩ TMH sẽ thực hiện nội soi mũi để đánh giá tình trạng niêm mạc, dịch tiết và độ thông thoáng của lỗ thoát xoang hàm. Nội soi cho phép quan sát trực tiếp các dấu hiệu viêm như phù nề niêm mạc, dịch mủ hoặc polyp. Đồng thời, bác sĩ sẽ đánh giá chức năng hô hấp qua mũi và tình trạng các xoang khác.

Nha sĩ chuyên khoa sẽ thực hiện các test nha khoa đặc biệt như test sức sống tủy răng, test nhiệt độ và đánh giá độ di động của răng. Các test này giúp xác định tình trạng tủy răng và mức độ tổn thương quanh chóp. Kết quả âm tính của các test nha khoa sẽ hỗ trợ chẩn đoán viêm xoang hàm.

Trong một số trường hợp đặc biệt, cần thực hiện chọc dò xoang hàm để lấy mẫu dịch xoang làm xét nghiệm vi sinh và kháng sinh đồ. Thủ thuật này giúp xác định chính xác tác nhân gây bệnh và lựa chọn kháng sinh phù hợp, đặc biệt quan trọng với những ca viêm xoang mãn tính hoặc tái phát nhiều lần.

Đánh giá phản ứng điều trị ban đầu để phân loại bệnh

Phản ứng điều trị ban đầu là một công cụ chẩn đoán hỗ trợ quan trọng, giúp khẳng định chẩn đoán và điều chỉnh hướng điều trị kịp thời.

Với nghi ngờ viêm xoang hàm, việc điều trị thử nghiệm bằng kháng sinh phổ rộng kết hợp thuốc chống viêm và xịt mũi co mạch trong 3-5 ngày đầu sẽ cho thấy cải thiện rõ rệt nếu chẩn đoán đúng. Bệnh nhân sẽ cảm thấy giảm đau, giảm nghẹt mũi và cải thiện khả năng ngửi.

Ngược lại, nếu là đau răng, việc điều trị viêm xoang sẽ không mang lại hiệu quả. Lúc này, điều trị nha khoa bằng thuốc giảm đau mạnh và kháng sinh sẽ cho kết quả tốt hơn. Đặc biệt, việc điều trị tủy răng hoặc nhổ răng trong trường hợp cần thiết sẽ làm hết đau ngay lập tức.

Tuy nhiên, cần lưu ý rằng một số trường hợp có thể có cả hai bệnh lý cùng lúc. Khi đó, phải điều trị đồng thời cả viêm xoang và tổn thương răng để đạt hiệu quả tối ưu. Việc theo dõi đáp ứng điều trị trong 1-2 tuần đầu sẽ giúp bác sĩ điều chỉnh phác đồ và đảm bảo bệnh nhân được điều trị đúng hướng.

Nằm ngay bên dưới hốc mắt, xoang hàm là vị trí thường bị viêm do nhiễm khuẩn đường hô hấp trên. Khi bị viêm xoang hàm, người bệnh có thể nhầm lẫn với cơn đau răng do vị trí lan tỏa tương tự, gây khó khăn cho việc chẩn đoán sớm.

Việc phân biệt viêm xoang hàm và đau răng để điều trị đúng nguyên nhân là bước quan trọng giúp rút ngắn thời gian hồi phục và tránh lạm dụng kháng sinh không cần thiết. Nếu triệu chứng không thuyên giảm sau điều trị nha khoa, hãy tìm gặp bác sĩ chuyên khoa để kiểm tra xoang ngay.