Chuyên gia trả lời: Uống trà sữa có bị ung thư không?

Uống trà sữa có bị ung thư không? Chuyên gia giải thích rõ

Nhiều người hoang mang khi nghe tin “uống trà sữa gây ung thư”, nhưng sự thật có phải như vậy? Theo các chuyên gia dinh dưỡng và độc chất học, trà sữa không phải là tác nhân trực tiếp gây ung thư, tuy nhiên một số thành phần có trong trà sữa – nếu không kiểm soát chất lượng – có thể làm tăng nguy cơ ung thư về lâu dài.

Trà sữa không gây ung thư, nhưng có thể tiềm ẩn rủi ro

Theo định nghĩa của WHO, ung thư hình thành từ quá trình tổn thương DNA kéo dài, liên quan đến tác động của các chất gây đột biến gen, rối loạn hormone, hoặc stress oxy hóa trong tế bào. Khi xét riêng trà sữa, yếu tố đáng lo ngại không nằm ở “trà” hay “sữa” – mà đến từ các chất phụ gia, chất bảo quản, hương liệu tổng hợp, hoặc thành phần không rõ nguồn gốc trong trân châu, topping, bột kem.

Một số loại trà sữa công nghiệp, nếu dùng nguyên liệu giá rẻ, có thể chứa parabens, chất hóa dẻo (như DEHP), phẩm màu azo hoặc đường hóa học – vốn đã bị nhiều tổ chức quốc tế liệt kê là có khả năng gây ung thư (IARC nhóm 2B hoặc 2A) nếu tích lũy lâu dài và kết hợp với lối sống không lành mạnh.

Nguy cơ đến từ thói quen tiêu dùng thiếu kiểm soát

Theo khảo sát năm 2022 tại TP.HCM và Hà Nội, trên 65% người dưới 25 tuổi uống trà sữa ≥3 lần/tuần, trong đó có đến 41% không phân biệt được chất lượng nguyên liệu sử dụng. Khi tần suất sử dụng cao, nguy cơ phơi nhiễm các chất độc trong thực phẩm tăng lên, đặc biệt khi chọn nhầm quán bán hàng kém vệ sinh hoặc dùng nguyên liệu trôi nổi.

Điểm quan trọng là nguy cơ ung thư không đến từ một ly trà sữa duy nhất, mà đến từ quá trình lặp lại tích lũy trong thời gian dài, nếu cơ thể liên tục tiếp xúc với các chất có khả năng gây đột biến tế bào.

Thành phần trà sữa và rủi ro sức khỏe

Không phải mọi ly trà sữa đều gây hại, nhưng nếu nguyên liệu không rõ nguồn gốc hoặc chứa phụ gia vượt ngưỡng, người tiêu dùng có thể vô tình nạp vào cơ thể các hợp chất gây tổn thương tế bào. Đây chính là mối liên hệ tiềm ẩn khiến nhiều người đặt câu hỏi uống trà sữa có bị ung thư không. Để lý giải vấn đề này một cách khoa học, cần phân tích cụ thể các nhóm thành phần phổ biến trong trà sữa – từ chất tạo ngọt, hương liệu đến topping và chất béo công nghiệp.

1. Chất tạo ngọt và đường công nghiệp

Thay vì đường mía tự nhiên, nhiều cơ sở sử dụng syrup fructose, đường HFCS hoặc các chất tạo ngọt tổng hợp như aspartame, saccharin – vốn rẻ tiền và khó phân hủy trong cơ thể. Một số nghiên cứu đã chỉ ra liên hệ giữa HFCS liều cao với tăng sinh tế bào ung thư ruột kết và gan ở mô hình động vật (Zhao et al., 2019 – Science).

2. Hương liệu tổng hợp và chất bảo quản

Để kéo dài hương vị và hạn sử dụng, nhiều nơi dùng propylene glycol, diacetyl, sodium benzoate, parabens. Khi những chất này tiếp xúc với nhiệt (pha nóng) hoặc môi trường axit trong dạ dày, chúng có thể chuyển hóa thành hợp chất nitrosamine – một trong các chất được IARC (Tổ chức Nghiên cứu Ung thư Quốc tế) xếp vào nhóm có khả năng gây ung thư ở người (nhóm 2A).

3. Trân châu và topping chứa hóa chất cấm

Một số loại trân châu giá rẻ được phát hiện chứa chất hóa dẻo DEHP, DINP – vốn chỉ dùng trong sản xuất nhựa. Các chất này có thể gây rối loạn nội tiết, ảnh hưởng tuyến giáp, gan và cơ quan sinh sản, đồng thời làm tăng nguy cơ ung thư khi tích lũy. Báo cáo của Viện An toàn Thực phẩm Đài Loan từng phát hiện 1/3 mẫu trân châu kiểm tra chứa DEHP vượt ngưỡng cho phép.

4. Kem béo thực vật và chất béo trans

Nhiều loại “kem sữa” trong trà sữa thực chất là bột béo từ dầu thực vật hydro hóa, chứa trans fat – loại chất béo đã bị FDA Hoa Kỳ cấm dùng trong thực phẩm từ 2018. Chất béo trans làm tăng viêm nội mô, rối loạn chuyển hóa lipid và thúc đẩy tế bào ung thư phát triển (Mozaffarian, 2006 – NEJM).

Các nhóm rủi ro phổ biến trong trà sữa

Để đánh giá chính xác nguy cơ sức khỏe khi tiêu thụ trà sữa, cần phân tích theo từng nhóm rủi ro phát sinh từ thành phần – bởi không phải ly trà sữa nào cũng giống nhau. Trà sữa sử dụng nguyên liệu sạch, được kiểm định rõ ràng khác hoàn toàn với loại pha chế thủ công, dùng bột kem, topping công nghiệp và chất phụ gia giá rẻ. Dưới đây là bốn nhóm nguy cơ phổ biến nhất mà người tiêu dùng cần lưu ý.

1. Nguyên liệu trôi nổi, không rõ nguồn gốc

Đây là nhóm rủi ro nghiêm trọng nhất. Nhiều loại trân châu, thạch, bột sữa trên thị trường được nhập về với giá rẻ, không nhãn mác, không kiểm định. Những nguyên liệu này dễ chứa phẩm màu tartrazine, chất tạo dai DEHP, chất bảo quản sodium benzoate – đều là các hợp chất có thể gây đột biến tế bào, rối loạn nội tiết hoặc độc gan nếu tích lũy lâu dài.

2. Pha chế thủ công thiếu kiểm soát vệ sinh và nhiệt độ

Việc bảo quản topping ở nhiệt độ không chuẩn (<5°C hoặc >60°C), dùng dụng cụ không tiệt trùng hoặc kết hợp sai chất (ví dụ: axit và benzoate sinh benzene độc hại) là điều thường thấy ở các quán trà sữa nhỏ lẻ. Đây là điều kiện lý tưởng để vi khuẩn phát triển hoặc hình thành chất chuyển hóa gây độc tế bào.

3. Lượng đường và calo vượt mức khuyến nghị

Một ly trà sữa trung bình chứa 200–400 kcal và 25–40g đường – cao hơn mức cho phép khuyến cáo mỗi ngày của WHO. Việc tiêu thụ thường xuyên không chỉ gây béo phì, tăng insulin, tiểu đường, mà còn thúc đẩy các quá trình viêm mạn tính và stress oxy hóa – yếu tố nền trong sinh ung thư. Nếu bạn còn băn khoăn uống trà sữa có bị ung thư không, thì lượng đường và năng lượng dư thừa chính là lời cảnh báo đáng chú ý.

4. Thói quen tiêu dùng lặp lại, thiếu cân bằng dinh dưỡng

Việc dùng trà sữa thay thế bữa ăn chính hoặc tiêu thụ hàng ngày mà không bổ sung rau xanh, protein hoặc chất xơ sẽ dẫn đến mất cân bằng chuyển hóa. Về lâu dài, điều này làm suy yếu cơ chế sửa chữa tế bào, giảm miễn dịch và tăng nguy cơ phát triển các bệnh lý ác tính.

So sánh nguy cơ trà sữa với các đồ uống khác

Không chỉ trà sữa, nhiều đồ uống phổ biến hiện nay cũng tiềm ẩn nguy cơ sức khỏe. Vậy trà sữa so với nước ngọt, cà phê sữa đóng chai hay nước trái cây công nghiệp, đâu là lựa chọn ít rủi ro hơn?

Trong số các loại đồ uống phổ biến, trà sữa – nếu sử dụng nguyên liệu không rõ nguồn và uống thường xuyên – là một trong các nhóm có nguy cơ gián tiếp cao nhất đối với sức khỏe chuyển hóa và ung thư. Tuy nhiên, với loại trà sữa tự pha chế tại nhà từ nguyên liệu sạch, rủi ro này có thể giảm đáng kể.

Tác động thực tế và giá trị nhận thức của trà sữa

Chúng ta không thể phủ nhận sức hấp dẫn của trà sữa trong đời sống hiện đại. Tuy nhiên, nhìn sâu vào thói quen tiêu dùng và ứng xử với loại đồ uống này sẽ giúp mỗi người hiểu rõ giá trị – rủi ro – cách sử dụng an toàn thay vì đánh đồng hoặc né tránh một cách cực đoan.

1. Trà sữa trong đời sống – khi nào là rủi ro?

Trà sữa không phải là thực phẩm gây hại nếu được sử dụng điều độ và đúng cách. Tuy nhiên, rủi ro sức khỏe có thể tăng cao trong một số tình huống phổ biến hiện nay:

• Dùng thay bữa ăn: Thay thế bữa sáng hoặc bữa phụ bằng trà sữa khiến khẩu phần thiếu hụt chất xơ, protein và vi chất thiết yếu, làm rối loạn cân bằng chuyển hóa trong cơ thể.
• Tiêu thụ thường xuyên (≥3 lần/tuần): Đặc biệt nguy hiểm nếu trà sữa đến từ các nguồn không rõ nguyên liệu, pha chế thủ công, bán qua nền tảng trực tuyến không kiểm soát chất lượng.
• Trẻ em dưới 12 tuổi: Ở độ tuổi này, hệ bài tiết và chức năng gan – thận chưa hoàn thiện, khó loại bỏ hoàn toàn phụ gia hoặc tồn dư độc tố trong đồ uống công nghiệp.
• Người có bệnh nền: Với người mắc tiểu đường, mỡ máu hoặc béo phì, việc uống trà sữa chứa nhiều đường và chất béo chuyển hóa có thể làm trầm trọng thêm các rối loạn chuyển hóa, từ đó tăng nền tảng nguy cơ ung thư.

Chính những thói quen tiêu dùng này khiến câu hỏi uống trà sữa có bị ung thư không trở thành vấn đề đáng cân nhắc nghiêm túc. May mắn thay, rủi ro hoàn toàn có thể kiểm soát được nếu người dùng hiểu đúng bản chất, lựa chọn nguyên liệu rõ ràng và điều chỉnh thói quen tiêu thụ hợp lý.

2. Giá trị nhận thức: Học cách tiêu dùng thông minh

Việc hiểu rõ các rủi ro tiềm ẩn không nhằm mục đích “dọa nạt” người tiêu dùng, mà giúp:

• Chọn lọc nguyên liệu an toàn hơn: Ưu tiên quán có kiểm định, hoặc tự pha từ trà thật, sữa tươi, hạn chế syrup và bột béo.
• Giảm tần suất và điều chỉnh khẩu phần: Không nên uống hàng ngày, hạn chế kích cỡ ly lớn và yêu cầu giảm đường – không topping.
• Tăng cường ý thức cho trẻ vị thành niên và học sinh, đối tượng đang bị ảnh hưởng mạnh bởi trào lưu mạng xã hội.

3. Trà sữa không xấu – vấn đề nằm ở cách dùng

Nếu hiểu đúng và sử dụng thông minh, trà sữa vẫn có thể là một món thưởng thức an toàn – tương tự như bánh ngọt hay cà phê. Vấn đề nằm ở thói quen tiêu dùng không kiểm soát, chứ không phải bản thân sản phẩm.

Những hiểu lầm phổ biến về trà sữa và ung thư

Giữa làn sóng thông tin lan truyền mạnh mẽ, nhiều người tiếp cận sai lệch về mối liên hệ giữa trà sữa và nguy cơ ung thư. Việc hiểu đúng không chỉ giúp loại bỏ tâm lý hoang mang, mà còn điều chỉnh hành vi tiêu dùng phù hợp hơn.

1. Uống một ly trà sữa có gây ung thư?

Không ít người lo sợ rằng chỉ cần uống một ly trà sữa cũng có thể sinh bệnh. Tuy nhiên, ung thư là kết quả của quá trình tích lũy kéo dài các yếu tố nguy cơ, chứ không đến từ một lần tiếp xúc. Vấn đề không nằm ở “uống một lần”, mà là việc tiêu thụ thường xuyên trong điều kiện nguyên liệu kém chất lượng, topping chứa hóa chất cấm hoặc chất béo trans, đặc biệt khi kết hợp với lối sống thiếu lành mạnh.

→ Khi đặt câu hỏi “uống trà sữa có bị ung thư không”, cần đánh giá theo hướng xác suất rủi ro tích lũy – chứ không phải một phán đoán trắng đen tức thời.

2. Trân châu trong trà sữa có độc hại?

Hiểu nhầm phổ biến tiếp theo là tất cả trân châu đều chứa hóa chất gây ung thư. Trên thực tế, nguy cơ chỉ xuất hiện với loại trân châu làm từ nguyên liệu rẻ tiền, sản xuất thủ công không kiểm định, có thể chứa DEHP hoặc phẩm màu công nghiệp. Ngược lại, trân châu làm từ bột gạo, chế biến đúng cách và sử dụng trong ngày có thể an toàn, không khác gì thực phẩm tinh bột thông thường.

3. Trà sữa handmade có thực sự an toàn tuyệt đối?

Tự làm trà sữa tại nhà là một giải pháp tốt, nhưng không đồng nghĩa với tuyệt đối an toàn. Nhiều người vẫn sử dụng bột sữa, kem béo thực vật, syrup không nhãn mác – vốn tiềm ẩn rủi ro tương tự như trà sữa ngoài hàng. An toàn thực sự chỉ đạt được khi bạn kiểm soát toàn bộ chuỗi nguyên liệu – từ trà, sữa, topping đến phương pháp pha chế.

4. Trà sữa có gây nghiện mạnh như các chất kích thích?

Một số quan điểm cho rằng trà sữa gây nghiện như ma túy, nhưng điều này không có cơ sở khoa học. Trà sữa không chứa chất gây nghiện hợp chất, nhưng có thể dẫn đến “nghiện hành vi” do kết hợp giữa đường, caffeine nhẹ và cảm giác dễ chịu khi thưởng thức. Đây là kiểu nghiện tâm lý phổ biến trong các sản phẩm đồ ngọt, không đồng nghĩa với rối loạn nghiện chất.

Hiểu đúng về “uống trà sữa có bị ung thư không” không chỉ giúp bạn tự bảo vệ sức khỏe mà còn điều chỉnh hành vi tiêu dùng hợp lý. Trà sữa không phải là “thủ phạm trực tiếp”, nhưng nếu chứa nguyên liệu kém chất lượng hoặc được tiêu thụ thiếu kiểm soát, nó hoàn toàn có thể góp phần vào những nguy cơ sức khỏe dài hạn, trong đó có ung thư. Cân nhắc nguồn gốc nguyên liệu, tần suất sử dụng và kiến thức khoa học chính là cách tốt nhất để tận hưởng mà vẫn an toàn.