Sống khỏe để yêu thương
Đau đầu do viêm xoang có những đặc điểm rất rõ ràng, khác biệt hoàn toàn với đau nửa đầu thông thường. Hiểu được các dấu hiệu này sẽ giúp bạn nhận biết chính xác nguyên nhân và có hướng điều trị phù hợp.
Vị trí đau là dấu hiệu đặc trưng nhất để nhận biết đau đầu do viêm xoang. Khác với đau nửa đầu thường tập trung một bên thái dương, đau do viêm xoang có vị trí cố định theo vùng xoang bị viêm.
Khi xoang trán bị viêm, cơn đau sẽ xuất hiện ngay phía trên lông mày, tạo cảm giác như có ai đó đang ấn mạnh vào trán. Đây là triệu chứng phổ biến nhất mà tôi thường gặp ở bệnh nhân viêm xoang cấp tính.
Viêm xoang hàm gây đau ở vùng má, lan xuống hàm trên, đôi khi bệnh nhân nhầm tưởng là đau răng. Vị trí này thường đau đều cả hai bên hoặc một bên, tùy theo mức độ viêm của từng bên xoang.
Xoang sàng và xoang bướm khi viêm sẽ gây đau sâu bên trong đầu, quanh hốc mắt, có thể lan ra sau gáy. Đặc biệt, đau do viêm xoang bướm thường được mô tả như "đau từ bên trong não ra", khiến người bệnh cảm thấy rất khó chịu.
Điểm quan trọng là vị trí đau này không thay đổi theo thời gian, khác hẳn với đau nửa đầu có thể di chuyển từ bên này sang bên kia.
Đặc điểm tăng đau khi thay đổi tư thế là dấu hiệu điển hình của viêm xoang mà rất hiếm gặp trong các loại đau đầu khác. Từ kinh nghiệm lâm sàng, tôi nhận thấy 90% bệnh nhân viêm xoang đều có triệu chứng này.
Khi cúi người xuống để nhặt đồ, buộc giày hay đơn giản chỉ là cúi đầu nhìn xuống điện thoại, cơn đau sẽ tăng lên rõ rệt. Điều này xảy ra do áp lực trong các xoang tăng lên khi thay đổi tư thế, làm cho dịch viêm ứ đọng trong xoang tạo thêm áp lực lên thành xoang.
Ngược lại, khi ngồi thẳng hoặc nằm với đầu hơi cao, cơn đau sẽ giảm bớt vì trọng lực giúp dẫn lưu dịch trong xoang tốt hơn. Nhiều bệnh nhân của tôi chia sẻ rằng họ phải ngủ với gối cao hơn bình thường để giảm đau.
Triệu chứng này đặc biệt rõ ràng vào buổi sáng khi thức dậy, vì sau một đêm nằm, dịch viêm ứ đọng nhiều trong xoang. Chỉ cần đứng dậy hoặc cúi rửa mặt, cơn đau sẽ xuất hiện ngay lập tức.
Triệu chứng mũi là dấu hiệu quan trọng giúp phân biệt đau đầu do viêm xoang với các nguyên nhân khác. Đây là điều mà đau nửa đầu thông thường không có, tạo nên sự khác biệt rõ ràng trong chẩn đoán.
Nghẹt mũi do viêm xoang thường không đều hai bên, bên nào viêm nặng hơn sẽ nghẹt nhiều hơn. Dịch mũi có màu vàng hoặc xanh, đặc quánh, khác hẳn với dịch mũi trong suốt của viêm mũi dị ứng. Mùi dịch mũi cũng có thể hôi do nhiễm khuẩn.
Nhiều bệnh nhân mô tả cảm giác như có "cục đờm" ở sau mũi họng, không khạc được cũng không nuốt được. Đây là dịch viêm từ xoang chảy xuống họng, gây khó chịu và ho khan kéo dài.
Về đêm, tình trạng nghẹt mũi thường nặng hơn do tư thế nằm, khiến dịch ứ đọng nhiều trong xoang. Điều này giải thích vì sao bệnh nhân viêm xoang thường thức giấc vào ban đêm vì khó thở.
Khi sử dụng thuốc xịt mũi thông thường, triệu chứng chỉ thuyên giảm tạm thời, không khỏi hẳn như khi dùng cho nghẹt mũi do dị ứng.
Cảm giác nặng nề ở vùng mặt là triệu chứng đặc trưng mà hầu hết bệnh nhân viêm xoang đều trải qua. Nhiều người mô tả như có ai đó đặt một quả tạ lên mặt, tạo áp lực liên tục từ trong ra ngoài.
Vùng má, trán và quanh mắt thường có cảm giác căng phồng, đặc biệt khi di chuyển hoặc nói chuyện. Một số bệnh nhân còn cảm thấy như khuôn mặt bị sưng, mặc dù từ bên ngoài nhìn vào không thấy sưng rõ ràng.
Khó thở qua mũi không chỉ do nghẹt mũi đơn thuần mà còn do niêm mạc xoang sưng nề, thu hẹp đường thở. Điều này khiến bệnh nhân phải thở bằng miệng, gây khô họng và ho khan.
Trong thực tế lâm sàng, tôi nhận thấy triệu chứng này thường nặng nhất vào buổi sáng và chiều tối. Buổi sáng do dịch ứ đọng qua đêm, buổi chiều do mệt mỏi và tiếp xúc với bụi bẩn trong ngày.
Đặc biệt, cảm giác nặng mặt này không giảm khi nghỉ ngơi hay thay đổi tư thế như các loại đau đầu khác, mà chỉ thuyên giảm khi viêm xoang được điều trị đúng cách.
.jpg)
Đau nửa đầu có những đặc điểm riêng biệt hoàn toàn khác với đau đầu do viêm xoang, giúp bạn dễ dàng phân biệt hai tình trạng này. Việc nhận biết chính xác sẽ giúp bạn có hướng điều trị phù hợp và hiệu quả.
Đau nửa đầu thường xuất hiện ở một bên đầu, có thể thay đổi từ bên này sang bên khác qua các lần cơn đau. Điều đặc biệt là cơn đau nửa đầu thường có tính chu kỳ, xuất hiện định kỳ theo tuần hoặc tháng, đặc biệt ở phụ nữ có thể liên quan đến chu kỳ kinh nguyệt.
Trước khi cơn đau chính thức bắt đầu, nhiều người thường có các triệu chứng tiền triệu như thay đổi tâm trạng, thèm ăn bất thường, hay nhìn thấy các đốm sáng nhấp nháy. Đây là dấu hiệu cảnh báo sớm giúp người bệnh chuẩn bị ứng phó.
Ngược lại, đau đầu do viêm xoang thường lan tỏa ở vùng trán, má, hoặc quanh mắt tùy theo vị trí xoang bị viêm, ít khi chỉ tập trung một bên. Cơn đau cũng không có tính chu kỳ mà thường liên tục trong thời gian viêm nhiễm diễn ra.
Cơn đau nửa đầu thường đi kèm với buồn nôn hoặc nôn thực sự, đây là triệu chứng đặc trưng giúp phân biệt với các loại đau đầu khác. Người bệnh cũng thường trở nên rất nhạy cảm với ánh sáng mạnh và tiếng ồn, muốn ở trong môi trường tối và yên tĩnh.
Trong kinh nghiệm thực tế, tôi nhận thấy nhiều bệnh nhân đau nửa đầu phải nghỉ làm, nằm trong phòng tối và không thể chịu được ánh sáng từ điện thoại hay tivi. Một số người còn nhạy cảm với mùi hương nồng như nước hoa hay thức ăn.
Trái lại, đau đầu do viêm xoang hiếm khi gây buồn nôn nghiêm trọng. Người bệnh vẫn có thể hoạt động bình thường trong ánh sáng, chỉ cảm thấy khó chịu khi cúi đầu xuống thấp hoặc di chuyển đột ngột.
Đây là điểm phân biệt quan trọng nhất giữa hai loại đau đầu. Đau nửa đầu không có triệu chứng về đường hô hấp như nghẹt mũi, chảy nước mũi hay cảm giác đầy tức trong xoang.
Khi khám bệnh, tôi thường hỏi chi tiết về triệu chứng mũi vì đây là manh mối quan trọng. Bệnh nhân đau nửa đầu thường có thể thở mũi bình thường, không có dịch tiết bất thường từ mũi, và không cảm thấy áp lực trong vùng xoang.
Ngược lại, viêm xoang luôn đi kèm với ít nhất một trong các triệu chứng: nghẹt mũi một bên hoặc cả hai bên, chảy dịch mũi có thể trong suốt hoặc đục, cảm giác nặng nề trong vùng má hoặc trán. Những triệu chứng này thường tồn tại suốt thời gian bệnh diễn ra.
Cơn đau nửa đầu có cường độ tương đối ổn định, không thay đổi nhiều khi người bệnh thay đổi tư thế từ đứng sang ngồi hay nằm xuống. Tuy nhiên, cơn đau có thể tăng nặng khi vận động mạnh, leo cầu thang hoặc hoạt động thể chất.
Đặc điểm này giúp phân biệt rõ ràng với đau đầu viêm xoang, thường tăng nặng rõ rệt khi cúi đầu xuống thấp, như cúi xuống buộc dây giày hay nhặt đồ dưới sàn. Khi nằm ngửa, đau đầu viêm xoang thường giảm nhẹ do dịch tiết dễ thoát hơn.
Trong thực tế lâm sàng, tôi thường yêu cầu bệnh nhân mô tả cảm giác đau khi thay đổi tư thế. Bệnh nhân viêm xoang thường mô tả cảm giác "nước trong đầu di chuyển" khi cúi xuống, trong khi bệnh nhân đau nửa đầu không có cảm giác này.
Việc chẩn đoán phân biệt chính xác giữa đau đầu do viêm xoang và đau nửa đầu đòi hỏi phương pháp tiếp cận có hệ thống từ khám lâm sàng đến các xét nghiệm hỗ trợ. Điều này giúp đưa ra phác đồ điều trị phù hợp và hiệu quả nhất.
Khai thác triệu chứng chi tiết là bước quan trọng nhất trong chẩn đoán phân biệt. Với kinh nghiệm gần 15 năm điều trị các trường hợp đau đầu mãn tính, tôi nhận thấy việc hỏi bệnh sử cụ thể giúp định hướng chẩn đoán chính xác đến 80%.
Đối với đau đầu do viêm xoang, cần chú ý đến mối liên quan với nhiễm trùng đường hô hấp trên, thời điểm xuất hiện triệu chứng sau cảm lạnh 7-10 ngày. Bệnh nhân thường mô tả cảm giác đau tăng khi cúi đầu, ho hoặc hắt hơi. Triệu chứng kèm theo bao gồm nghẹt mũi, chảy mũi đục màu vàng xanh, sốt nhẹ và giảm khứu giác.
Ngược lại, đau nửa đầu có đặc điểm khởi phát đột ngột, thường xuất hiện vào buổi sáng hoặc khi thức dậy. Bệnh nhân mô tả cơn đau như búa đập, kèm theo buồn nôn, nôn và sợ ánh sáng. Yếu tố kích thích thường là stress, thay đổi thời tiết, kinh nguyệt hoặc một số thực phẩm cụ thể. Tiền sử gia đình có người bị đau nửa đầu cũng là dấu hiệu gợi ý quan trọng.
Chỉ định chẩn đoán hình ảnh được đặt ra khi khám lâm sàng chưa thể kết luận chắc chắn hoặc khi nghi ngờ có biến chứng. CT scan không thuốc cản quang là lựa chọn đầu tiên cho nghi ngờ viêm xoang cấp tính, với độ nhạy cao trong việc phát hiện dịch ứ đọng và dày niêm mạc xoang.
Trên hình ảnh CT, viêm xoang thể hiện qua dày niêm mạc xoang trên 4mm, mức dịch-khí trong xoang, hoặc đục hoàn toàn các xoang. Đặc biệt, viêm xoang trán và xoang sàng thường gây đau vùng trán và quanh mắt rõ rệt. MRI được chỉ định khi nghi ngờ viêm xoang mạn tính hoặc cần loại trừ các nguyên nhân khác gây đau đầu.
Đối với đau nửa đầu, hình ảnh học thường bình thường trong giai đoạn giãn cách. MRI não chỉ được chỉ định khi có dấu hiệu bất thường như đau đầu thay đổi tính chất, kèm theo các triệu chứng thần kinh khác hoặc khởi phát sau tuổi 50. Việc sử dụng hình ảnh học một cách hợp lý giúp tránh lãng phí tài nguyên y tế và giảm lo lắng không cần thiết cho bệnh nhân.
Phản ứng với điều trị thử nghiệm là phương pháp hữu ích để xác nhận chẩn đoán. Đau đầu do viêm xoang thường đáp ứng tốt với thuốc kháng viêm không steroid (NSAIDs) và thuốc thông mũi. Sử dụng xịt mũi chứa corticoid tại chỗ trong 5-7 ngày thường mang lại cải thiện rõ rệt.
Khi điều trị viêm xoang, kháng sinh chỉ được sử dụng khi có dấu hiệu nhiễm trùng vi khuẩn như sốt cao, dịch mũi mủ, hoặc triệu chứng kéo dài trên 10 ngày. Amoxicillin-clavulanate là lựa chọn đầu tiên với liều 875mg/125mg mỗi 12 giờ trong 7-10 ngày.
Đau nửa đầu đáp ứng đặc hiệu với thuốc triptan hoặc ergotamine. Sumatriptan 50-100mg uống hoặc 6mg tiêm dưới da thường giảm đau trong vòng 2 giờ. Việc đáp ứng tốt với triptan gần như khẳng định chẩn đoán đau nửa đầu. Tuy nhiên, cần lưu ý chống chỉ định ở bệnh nhân có bệnh mạch vành hoặc tăng huyết áp không kiểm soát.
Điều trị đau đầu do viêm xoang tập trung vào giảm viêm và dẫn lưu xoang:
Điều trị đau nửa đầu bao gồm cả điều trị cấp tính và dự phòng:
Theo dõi và tái khám định kỳ giúp điều chỉnh phác đồ điều trị phù hợp, đảm bảo hiệu quả tối ưu và giảm thiểu tác dụng phụ.
Những đặc trưng như đau tăng khi cúi đầu, cảm giác nặng mặt, chảy dịch mũi… là dấu hiệu điển hình giúp nhận biết đau đầu mạn tính do viêm xoang. Nếu bạn thường xuyên gặp tình trạng này, hãy ghi chú cụ thể triệu chứng và sớm đến gặp bác sĩ tai mũi họng để xác định rõ nguyên nhân.
Đau đầu do viêm xoang có thể kéo dài vài ngày đến vài tuần, tùy thuộc vào mức độ viêm và liệu pháp điều trị.
Đau đầu do viêm xoang thường kèm theo các triệu chứng như nghẹt mũi, chảy dịch mũi, đau tức vùng mặt và nặng hơn khi cúi người; đau nửa đầu thường không có các triệu chứng này.
Có, viêm xoang có thể gây đau đầu dữ dội, đặc biệt là khi các xoang bị tắc nghẽn hoàn toàn và tích tụ áp lực.
Bạn có thể phòng ngừa bằng cách điều trị dứt điểm các nguyên nhân gây viêm xoang, vệ sinh mũi thường xuyên và tránh tiếp xúc với các tác nhân gây dị ứng.
Bạn nên đi khám bác sĩ nếu đau đầu kéo dài, dữ dội, kèm theo sốt, thay đổi thị lực hoặc các triệu chứng hô hấp nặng nề.
