Sống khỏe để yêu thương
Bạn có thể cảm thấy bình thường khi người thân mới hắt hơi vài cái hoặc ho nhẹ, nhưng đây có thể chính là thời điểm họ phát tán virus nhiều nhất mà không hề hay biết.
• Từ 1 ngày trước khi có triệu chứng đầu tiên, người nhiễm cúm A đã có khả năng truyền virus – ngay cả khi họ chưa sốt, chưa ho.
• Giai đoạn lây nhiễm mạnh nhất là 1–3 ngày đầu sau khởi phát triệu chứng, khi mật độ virus trong dịch tiết hô hấp ở mức cao nhất.
• Với trẻ nhỏ và người suy giảm miễn dịch, thời gian lây có thể kéo dài hơn 7 ngày, khiến việc phòng tránh càng khó kiểm soát.
Để hạn chế lây lan âm thầm trong gia đình hoặc nơi làm việc, bạn nên tránh tiếp xúc gần từ sớm – kể cả khi người bệnh mới “hơi mệt”.
Có người ở cạnh người bệnh cả ngày vẫn không lây, nhưng có người chỉ ngồi ăn chung một bữa đã nhiễm – điều này phụ thuộc rất lớn vào khoảng cách và thời gian tiếp xúc.
• Khoảng cách dưới 1 mét là ngưỡng nguy hiểm: virus cúm A có thể lan qua giọt bắn khi người bệnh ho, hắt hơi, thậm chí khi nói chuyện.
• Thời gian tiếp xúc càng lâu, nguy cơ càng tăng: nếu ở chung không gian kín hơn 15 phút, nguy cơ lây nhiễm tăng rõ rệt.
• Các không gian như xe hơi, phòng làm việc máy lạnh, lớp học – nơi ít thông gió – đều là môi trường lây lan lý tưởng nếu có người mắc cúm.
Vì vậy, nếu buộc phải ở gần người nghi mắc cúm A, hãy luôn đeo khẩu trang chuẩn, giữ khoảng cách và hạn chế tiếp xúc không cần thiết.
Bạn không cần ho vào mặt người khác mới lây cúm – rất nhiều tình huống sinh hoạt quen thuộc hằng ngày vô tình trở thành nguồn lan truyền virus.
• Ăn uống chung không đũa gắp, không dùng ly cá nhân, hoặc dùng chung khăn mặt, đồ dùng – dễ truyền virus qua giọt bắn hoặc chất nhầy dính lại.
• Nằm cùng giường hoặc ôm trẻ bị cúm, đặc biệt khi chưa phát hiện bệnh, khiến người lớn tuổi hoặc người có bệnh nền dễ nhiễm nặng.
• Chăm sóc người bệnh không có thiết bị bảo hộ, không rửa tay kỹ sau lau mũi, dọn phòng hoặc xử lý rác thải y tế cũng làm tăng nguy cơ.
Trong mùa cúm, hãy cảnh giác với những thói quen thân thiết – bảo vệ bản thân không có nghĩa là xa cách, mà là hành động có trách nhiệm với cộng đồng.
Bạn có thể nhiễm cúm A chỉ sau vài giây đứng gần người bệnh đang ho hoặc hắt hơi mà không đeo khẩu trang – nhất là trong phòng kín.
• Giọt bắn chứa virus cúm A có thể phát tán xa đến 1–2 mét, đặc biệt khi người bệnh ho mạnh hoặc hắt hơi đột ngột.
• Virus tồn tại trong các giọt nhỏ li ti lơ lửng trong không khí trong vài phút đến hàng giờ, tùy điều kiện thông gió.
• Khi bạn vô tình hít phải, virus sẽ bám vào niêm mạc mũi, họng và bắt đầu nhân lên nhanh chóng.
• Môi trường văn phòng, lớp học hoặc xe buýt – nơi đông người và ít không khí lưu thông – là điểm nóng lây lan giọt bắn.
Chỉ một cái ho không che miệng cũng có thể gây ra chuỗi lây nhiễm – khẩu trang đúng cách chính là lớp chắn đầu tiên bạn cần chủ động.
Bạn có thể nhiễm cúm A chỉ vì cầm tay nắm cửa, bàn làm việc hay nút thang máy mà người bệnh đã chạm vào trước đó.
• Virus cúm A có thể sống vài giờ trên bề mặt kim loại, nhựa, thủy tinh, đặc biệt là trong môi trường lạnh, ẩm.
• Khi bạn chạm vào những bề mặt đó rồi đưa tay lên mũi, miệng hoặc dụi mắt, virus sẽ xâm nhập trực tiếp qua niêm mạc.
• Các bề mặt ít được lau chùi như bàn phím, điện thoại dùng chung hay tay cầm ghế công cộng là nơi virus bám trụ phổ biến.
• Thói quen không rửa tay trước khi ăn, sau khi về nhà từ nơi công cộng càng làm tăng nguy cơ lây nhiễm.
Vì vậy, rửa tay thường xuyên bằng xà phòng hoặc dung dịch sát khuẩn là một trong những biện pháp hiệu quả nhất để tự bảo vệ.
Một chiếc khăn mặt, điều khiển tivi hay ly nước dùng chung có thể trở thành nguồn phát tán virus nếu không vệ sinh đúng cách.
• Virus cúm có thể bám vào vật dụng cá nhân như bàn chải, cốc uống nước, muỗng nĩa, khăn tắm, và lây lan qua tiếp xúc gián tiếp.
• Dùng chung gối nằm, chăn hoặc điện thoại khi người bệnh đang có triệu chứng cũng là hành vi có nguy cơ cao.
• Trẻ nhỏ, người cao tuổi – những đối tượng có sức đề kháng yếu – càng dễ bị lây nếu không được nhắc nhở kỹ.
• Việc khử khuẩn các vật dụng hàng ngày nên được thực hiện bằng dung dịch chứa cồn hoặc nước nóng nếu thích hợp.
Đừng đánh giá thấp nguy cơ từ những vật nhỏ trong sinh hoạt – vệ sinh riêng biệt và sát khuẩn đúng cách là biện pháp không thể thiếu khi sống gần người bệnh.
Chỉ cần một thành viên trong gia đình hoặc đồng nghiệp mắc cúm A, nguy cơ lây lan trong không gian kín tăng cao gấp nhiều lần nếu không kiểm soát tốt.
→ Nếu trong nhà hoặc nơi làm việc có người nhiễm cúm A, hãy mở cửa thông thoáng, vệ sinh bề mặt thường xuyên và đeo khẩu trang liên tục để giảm nguy cơ lây lan.
Đây là những nhóm dễ mắc cúm A nhất khi tiếp xúc gần người bệnh – không chỉ vì sức đề kháng yếu mà còn vì khả năng phòng vệ kém.
→ Gia đình có trẻ nhỏ, người già hoặc người đang bệnh nên tăng cường bảo vệ, giữ khoảng cách an toàn nếu có người bị cúm trong nhà.
Bạn có thể tiếp xúc với người bị cúm A mà không mắc bệnh, nếu biết cách bảo vệ đúng. Nhưng ngược lại, sự chủ quan nhỏ như không đeo khẩu trang cũng khiến bạn trở thành người nhiễm tiếp theo.
→ Hãy xem khẩu trang và nước rửa tay là “vật bất ly thân” trong mùa cúm để tự bảo vệ bản thân và cộng đồng xung quanh.
Nếu tiếp xúc gần mà không tách người bệnh ra khỏi không gian sinh hoạt chung, nguy cơ lây lan cúm A cho cả gia đình là rất cao – đặc biệt với người già và trẻ nhỏ.
Một trong những lý do cúm A lây lan mạnh trong cộng đồng là do chủ quan không dùng khẩu trang khi chăm sóc người bệnh.
Nhiều trường hợp lây cúm A xảy ra ngay trong gia đình chỉ vì thói quen “dùng chung cho tiện” trong những ngày đầu chưa biết bệnh đã lây.
Đừng đợi người bệnh sốt cao, ho nhiều mới bắt đầu giữ khoảng cách. Với cúm A, sự lây lan bắt đầu âm thầm từ những tiếp xúc tưởng chừng vô hại – nên phòng sớm, sống trách nhiệm để không hối tiếc.
