Quy định về thời gian tháo dỡ ván khuôn trong xây dựng

Vì sao cần nắm rõ thời gian tháo dỡ ván khuôn?

Trong thi công xây dựng, việc tháo dỡ ván khuôn tưởng chừng chỉ là một công đoạn nhỏ, nhưng lại đóng vai trò sống còn đến chất lượng công trình. Nếu tháo quá sớm, bê tông chưa đạt đủ cường độ chịu lực sẽ dẫn đến nứt gãy kết cấu. Nếu tháo quá muộn, không chỉ làm kéo dài tiến độ mà còn gây lãng phí thiết bị, tăng chi phí nhân công. Vì thế, việc xác định thời gian tháo dỡ ván khuôn không đơn thuần là câu hỏi kỹ thuật, mà còn là yếu tố đảm bảo an toàn, tối ưu hiệu quả kinh tế và tuân thủ pháp luật xây dựng.

Trong thực tế thi công, nhiều vụ sập đổ sàn, cột đều xuất phát từ lỗi tháo coppha sai thời điểm. Điều này không chỉ gây tổn thất tài sản mà còn đe dọa trực tiếp đến tính mạng người lao động. Do đó, các quy chuẩn xây dựng hiện hành – như TCVN 4453:1995 hay TCXDVN 305:2004 – đã quy định rõ khoảng thời gian tối thiểu cần giữ ván khuôn cho từng cấu kiện: sàn, dầm, cột… Ngoài ra, thời tiết, chất lượng xi măng, phụ gia, và phương pháp bảo dưỡng cũng ảnh hưởng đáng kể đến mốc thời gian này.

Tóm lại, nắm được thời gian tháo coppha phù hợp không chỉ giúp bạn tránh được lỗi kỹ thuật nghiêm trọng mà còn tiết kiệm đáng kể chi phí thi công, hạn chế rủi ro, và đảm bảo công trình đạt chất lượng tiêu chuẩn theo quy định.

Tiêu chuẩn xác định thời gian tháo dỡ ván khuôn

Liệu có một khung giờ "vàng" nào áp dụng chung cho mọi loại bê tông, mọi kiểu kết cấu khi nói đến tháo dỡ coppha? Câu trả lời là: không có mốc thời gian cố định tuyệt đối. Thay vào đó, việc xác định thời gian tháo dỡ ván khuôn phải dựa trên các tiêu chuẩn kỹ thuật cụ thể và cường độ chịu nén của bê tông tại thời điểm tháo.

Theo TCVN 4453:1995, thời gian giữ coppha phụ thuộc vào loại cấu kiện (dầm, sàn, cột), điều kiện thời tiết, và tốc độ phát triển cường độ bê tông. Cụ thể:

• Cột, tường: có thể tháo sau 12–24 giờ nếu được bảo dưỡng tốt và thời tiết thuận lợi.
• Dầm, bản sàn: cần giữ từ 7 đến 28 ngày, tùy vào khẩu độ nhịp và tải trọng thiết kế.
• Cấu kiện chịu uốn lớn (dầm chính, sàn lớn): chỉ được tháo khi bê tông đạt ≥75% cường độ thiết kế.

Trong trường hợp sử dụng bê tông mác cao (≥M300) hoặc có phụ gia đông kết nhanh, thời gian tháo có thể rút ngắn. Tuy nhiên, điều kiện tiên quyết là phải kiểm tra cường độ nén mẫu chuẩn (15x15x15 cm) qua thí nghiệm trước khi tháo.

Một số yếu tố bắt buộc phải xét đến khi quyết định tháo coppha gồm:

• Nhiệt độ môi trường: dưới 15°C thì thời gian giữ cần kéo dài hơn;
• Biện pháp dưỡng hộ bê tông: nếu không che chắn, phun nước thường xuyên → không đủ cường độ;
• Loại xi măng và phụ gia: xi măng poóc-lăng thông thường vs. xi măng đông kết nhanh;
• Vị trí và tải trọng kết cấu: coppha dầm giữa khác coppha gối dầm.

Việc tuân thủ đúng tiêu chuẩn tháo dỡ coppha giúp tránh hiện tượng võng sàn, nứt dầm, sập coppha khi chưa đạt đủ khả năng chịu tải – những sự cố đã từng xảy ra tại nhiều công trình lớn như chung cư, nhà máy, cầu vượt.

Phân biệt thời gian tháo coppha theo loại kết cấu

Trước khi bước vào thi công bê tông, nhiều kỹ sư trẻ thường nghĩ rằng thời gian tháo coppha là như nhau cho mọi bộ phận công trình. Nhưng thực tế, mỗi loại kết cấu lại đòi hỏi mốc thời gian khác biệt rõ rệt. Nếu tháo coppha sàn như tháo coppha cột, hậu quả có thể nghiêm trọng. Vậy đâu là mốc thời gian đúng theo từng loại kết cấu?

1. Cột và tường bê tông

• Thời gian tháo: sau 12–48 giờ tuỳ theo điều kiện môi trường và mác bê tông.
• Lý do: vì cột và tường chủ yếu chịu tải dọc (nén đứng), không có khẩu độ nhịp lớn.
• Lưu ý: có thể tháo sớm nhưng vẫn cần tiếp tục che phủ bảo dưỡng bề mặt ít nhất 7 ngày.

2. Dầm phụ và bản sàn nhỏ

• Thời gian tháo: thường là 10–14 ngày.
• Cơ sở tiêu chuẩn: theo TCVN 4453:1995, chỉ tháo khi đạt ≥75% cường độ thiết kế.
• Lý do: dầm và bản sàn có khả năng chịu uốn, nhịp lớn → cần thời gian để bê tông phát triển đủ độ cứng.

3. Dầm chính, sàn lớn, kết cấu chịu tải lớn

• Thời gian tháo: tối thiểu 21–28 ngày, tùy loại xi măng và phương án dưỡng hộ.
• Kiểm chứng bắt buộc: lấy mẫu thử nén để đảm bảo đủ cường độ mới được tháo.
• Lưu ý kỹ thuật: coppha dưới sàn có thể tháo sau, nhưng coppha cạnh sàn nên tháo sớm để tránh giữ ẩm quá lâu gây loang màu hoặc nứt co ngót.

4. Các cấu kiện đặc biệt (mái vòm, khung chữ V, dầm lớn trên cao tầng)

• Thời gian tháo: có thể kéo dài tới 30 ngày và yêu cầu dỡ theo từng phần.
• Yêu cầu bổ sung: kiểm tra tải trọng chịu lực trung gian bằng dàn giáo hoặc thiết bị chống đỡ bổ sung.

Tổng hợp so sánh thời gian tháo coppha

Việc phân loại và áp dụng đúng mốc thời gian tháo dỡ ván khuôn không chỉ giúp công trình bền vững mà còn tránh lãng phí vật tư, nhân công do phải dựng lại coppha nếu xảy ra sự cố.

Hậu quả khi tháo dỡ ván khuôn sai thời điểm

Hầu hết những sự cố nghiêm trọng trong thi công bê tông đều bắt nguồn từ việc tháo dỡ ván khuôn quá sớm. Dù chỉ rút ngắn vài ngày so với tiêu chuẩn, điều này vẫn có thể khiến cả kết cấu bị hư hỏng, nứt gãy hoặc đổ sập – không chỉ tốn kém chi phí sửa chữa mà còn đe doạ an toàn tính mạng con người.

1. Bê tông chưa đủ cường độ – nứt bề mặt, võng kết cấu

Tháo sớm khi bê tông chưa đạt tối thiểu 75% cường độ sẽ khiến sàn bị võng, nứt chân chim, giảm khả năng chịu tải lâu dài. Các vết nứt ban đầu có thể không ảnh hưởng ngay, nhưng sẽ là điểm yếu khi công trình đưa vào khai thác, gây xuống cấp nhanh chóng sau vài năm.

2. Đổ sập dầm, sàn – thiệt hại toàn bộ kết cấu

Đây là hậu quả nặng nề nhất, thường xảy ra khi thi công cao tầng hoặc dầm nhịp lớn. Sự cố này từng xảy ra tại một số công trình nhà xưởng và chung cư ở Hà Nội, gây sập hàng chục mét sàn, hư hỏng thiết bị và nguy hiểm cho đội thi công.

3. Vi phạm quy định – bị xử phạt, đình chỉ công trình

Theo Nghị định 16/2022/NĐ-CP, nếu tháo coppha không đúng quy định, gây hư hỏng hoặc mất an toàn công trình, đơn vị thi công có thể bị phạt đến 60 triệu đồng, đồng thời bị đình chỉ thi công 60 ngày, buộc khắc phục toàn bộ hậu quả.

4. Tăng chi phí sửa chữa, chậm tiến độ

Một sai lầm nhỏ trong tính toán thời gian tháo dỡ có thể khiến bạn mất cả tháng để sửa chữa kết cấu bị hỏng. Ngoài chi phí vật liệu, còn phát sinh thêm công, thiết bị, giám sát kỹ thuật, ảnh hưởng tiến độ tổng thể.

Việc tuân thủ nghiêm ngặt các mốc thời gian tháo dỡ ván khuôn là trách nhiệm kỹ thuật bắt buộc với mọi kỹ sư hiện trường. Sai sót ở bước này không chỉ ảnh hưởng đến tiến độ và chi phí mà còn trực tiếp đe dọa an toàn công trình và pháp lý thi công.

Khuyến nghị tháo ván khuôn theo từng tình huống

Tại một công trình nhà xưởng ở Bình Dương, kỹ sư trưởng đã quyết định giữ nguyên coppha sàn thêm 5 ngày so với lịch dự kiến. Lý do? Mưa liên tiếp 3 ngày khiến nhiệt độ giảm xuống 20°C, bê tông khó đạt đủ cường độ. Quyết định tưởng “trì hoãn” đó đã cứu cả hệ thống dầm khỏi bị nứt võng sau này. Câu chuyện ấy minh chứng rõ ràng: việc tháo dỡ ván khuôn cần linh hoạt theo tình huống thực tế, không thể máy móc.

Dưới đây là các khuyến nghị cụ thể để đảm bảo tháo coppha đúng thời điểm, phù hợp từng điều kiện công trình:

1. Với công trình nhà dân, nhà phố nhỏ

Tình huống thường gặp: thiếu nhân công, ép tiến độ.

Khuyến nghị: giữ coppha cột và tường ít nhất 24h; sàn nên giữ 10 ngày với xi măng thường, 7 ngày nếu dùng phụ gia đông kết nhanh.

Chú ý: che chắn chống nắng nóng/mưa khi bảo dưỡng; kiểm tra bề mặt nứt rạn trước khi tháo.

2. Với nhà xưởng, nhà công nghiệp khẩu độ lớn

Tình huống: thi công nhanh, dùng dầm nhịp lớn, kết cấu chịu uốn nhiều.

Khuyến nghị: tháo dầm phụ sau 14 ngày, dầm chính sau 21 ngày; chỉ tháo khi có biên bản thí nghiệm nén mẫu đạt ≥75% cường độ thiết kế.

3. Với công trình cao tầng, chung cư

Tình huống: tầng thi công lặp lại, yêu cầu tốc độ đổ sàn theo chu kỳ 7–10 ngày.

Khuyến nghị:

• Dùng coppha định hình để tiết kiệm thời gian lắp lại;
• Đảm bảo dưỡng hộ bê tông liên tục ít nhất 3 ngày đầu bằng nước hoặc nilon;
• Chỉ được tháo khi bê tông đạt cường độ cho phép theo mẫu thí nghiệm 3 ngày và 7 ngày.

4. Với công trình cầu đường, hạ tầng bê tông cốt thép

Tình huống: ảnh hưởng thời tiết rất lớn, có hiện tượng sương muối, độ ẩm cao.

Khuyến nghị:

• Kéo dài thời gian giữ coppha dầm từ 21 → 28 ngày nếu nền nhiệt ≤18°C;
• Chống thấm ngay sau tháo coppha để hạn chế mao dẫn nước gây nứt;
• Nên có giám sát độc lập xác nhận cường độ trước mỗi lần tháo.

Nguyên tắc chung

Việc đưa ra quyết định tháo dỡ ván khuôn không thể đơn giản chỉ dựa vào lịch trình. Mỗi điều kiện cụ thể cần có đánh giá kỹ thuật phù hợp, ưu tiên an toàn – chất lượng – pháp lý thay vì tốc độ.

Quy định pháp lý về thời gian tháo dỡ ván khuôn

Theo số liệu của Bộ Xây dựng cập nhật đến tháng 5/2025, có tới 28% sự cố kết cấu công trình liên quan đến lỗi tháo coppha sai thời điểm. Đây là một con số cảnh báo cho toàn ngành xây dựng, khiến các cơ quan chức năng buộc phải siết chặt hơn nữa về mặt pháp lý.

Dưới đây là các quy định và văn bản pháp luật đang có hiệu lực:

1. TCVN 4453:1995 – Quy phạm thi công và nghiệm thu bê tông toàn khối

• Áp dụng: cho các công trình dân dụng và công nghiệp sử dụng bê tông toàn khối.
• Quy định rõ thời gian tối thiểu giữ coppha theo loại kết cấu, và điều kiện được phép tháo (≥75% cường độ thiết kế).
• Chú ý: đây là văn bản có tính pháp lý khi nghiệm thu công trình.

2. TCXDVN 305:2004 – Kết cấu bê tông cốt thép

• Bổ sung chi tiết thời gian tháo với bê tông cốt thép dự ứng lực, dầm khẩu độ lớn.
• Cho phép dùng biện pháp kiểm tra không phá hủy (NDT) nếu cần tháo sớm hơn thông thường.

3. Nghị định 16/2022/NĐ-CP – Xử phạt vi phạm trong xây dựng

• Điều 15 khoản 2 quy định: tháo dỡ ván khuôn khi chưa đủ điều kiện an toàn có thể bị phạt từ 30–60 triệu đồng.
• Hình phạt bổ sung: đình chỉ thi công đến 60 ngày, yêu cầu giám định lại toàn bộ kết cấu nếu xảy ra sự cố.

4. Thông tư 10/2023/TT-BXD

• Cập nhật quy trình kiểm tra chất lượng cấu kiện trước khi tháo coppha.
• Bắt buộc đơn vị thi công có hồ sơ quản lý chất lượng riêng cho từng mẻ đổ bê tông và lưu mẫu thí nghiệm.

Việc tuân thủ đúng các văn bản pháp lý không chỉ là yếu tố bắt buộc để được nghiệm thu công trình, mà còn là cam kết về trách nhiệm an toàn và chất lượng với khách hàng và xã hội. Đừng coi nhẹ những mốc thời gian tưởng chừng “chỉ vài ngày”, vì đó chính là ranh giới giữa một công trình an toàn và một sự cố nghiêm trọng.

Cách kiểm tra cường độ bê tông trước khi tháo coppha

TS. Nguyễn Hữu Thắng – chuyên gia kết cấu thuộc Hội Khoa học Kỹ thuật Xây dựng Việt Nam – từng nhấn mạnh: “Không được tháo coppha chỉ dựa vào kinh nghiệm. Bê tông có thể nhìn khô bề mặt nhưng chưa chắc đạt đủ cường độ chịu lực bên trong.” Đây là lời cảnh tỉnh rất xác đáng, bởi thực tế cho thấy nhiều công trình vẫn tháo ván khuôn “đại khái”, dẫn đến những rủi ro không lường trước.

Để đảm bảo thời gian tháo dỡ ván khuôn chính xác, cần áp dụng các phương pháp kiểm tra cường độ bê tông trước khi quyết định. Dưới đây là các cách kiểm chứng phổ biến và được chấp nhận về mặt kỹ thuật:

1. Thí nghiệm mẫu bê tông chuẩn (mẫu lập phương 15x15x15 cm)

Quy trình:

• Lấy 3 mẫu tại mỗi mẻ đổ bê tông;
• Bảo dưỡng trong nước 7 ngày hoặc 28 ngày;
• Đưa vào máy nén mẫu tại phòng thí nghiệm để kiểm tra cường độ.

Ưu điểm: chính xác, có giá trị pháp lý khi nghiệm thu.

Nhược điểm: không phản ánh đúng điều kiện thực tế tại hiện trường (vì mẫu được bảo dưỡng “lý tưởng”).

2. Dùng búa thử cường độ bê tông (Schmidt hammer)

• Cách thực hiện: gõ nhẹ búa lên bề mặt bê tông và đọc chỉ số trả về.
• Phạm vi áp dụng: kiểm tra nhanh tại chỗ, đặc biệt hữu ích khi cần quyết định tháo coppha ngay.
• Lưu ý: cần hiệu chuẩn định kỳ; kết quả có tính tham khảo, nên kết hợp với mẫu nén.

3. Siêu âm bê tông (PUNDIT, Proceq...)

• Cách đo: phát sóng siêu âm xuyên qua bê tông, đo thời gian truyền → suy ra cường độ.
• Ưu điểm: không phá hủy cấu kiện, đo tại mọi vị trí;
• Giá trị: nên dùng để kiểm tra đồng đều cường độ giữa các vị trí dầm/sàn trước khi tháo ván khuôn đồng loạt.

4. Phương pháp thử tải tại chỗ (đối với sàn/dầm lớn)

• Dùng cát hoặc tải trọng thật đặt lên cấu kiện cần kiểm tra;
• Quan sát độ võng theo thời gian;
• Áp dụng chủ yếu trong công trình cầu đường, hoặc sàn khẩu độ ≥6m.

Khuyến nghị kỹ thuật khi kiểm tra cường độ bê tông

Tóm lại, thời gian tháo dỡ ván khuôn phải luôn đi kèm với kiểm chứng cường độ bê tông bằng thiết bị và phương pháp đáng tin cậy. Không nên dựa vào cảm quan, kinh nghiệm “truyền miệng” mà bỏ qua bước kiểm tra này, nhất là với các công trình quan trọng hoặc kết cấu phức tạp.

Việc xác định đúng thời gian tháo dỡ ván khuôn là yếu tố then chốt đảm bảo chất lượng và an toàn cho mọi công trình bê tông cốt thép. Dù là nhà dân, cao tầng hay cầu đường, bạn cần tuân thủ tiêu chuẩn kỹ thuật, kết hợp kiểm tra cường độ bê tông trước khi tháo. Ưu tiên chất lượng – an toàn – pháp lý thay vì rút ngắn tiến độ một cách chủ quan. Nếu bạn đang lập kế hoạch thi công, hãy đặt kiểm soát thời gian coppha là trọng tâm từ đầu.